واكاوي تأثير اراده در تكوين ايقاعات

تأثير اراده در اعمال حقوقي به عنوان اصلي كلي و عام، پذيرفته شده است؛ افراد با اراده خود، الزامات و تعهداتي براي خود و ديگران ايجاد مي‌كنند و در چارچوب عقود و ايقاعات، در قلمرو قانون نيروي الزام‌آور نسبت به اراده خود دريافت مي‌كنند؛ اراده كه متشكل از عنصر قصد و رضاست در ايجاد تعهدات نقش اساسي دارد؛ به عبارت ديگر، هر يك از عناصر اراده يعني همان قصد و رضا در سرنوشت عمل حقوقي به لحاظ حكم بطلان يا عدم نفوذ عمل حقوقي مؤثر است. ماهيت اين تأثيرگذاري و ضمانت اجراي فقدان هر يك از شرايط اساسي در تحقق اراده در زمينه عقود مورد بررسي فقها و حقوقدانان قرار گرفته و حكم آن در زمينه عقود در قانون مدني بيان گرديده است. اما در ايقاعات، در زمينه نقش اراده و تعيين شرايط اساسي آن ابهامات بسياري وجود دارد كه اين ابهامات، نتيجه مسكوت ماندن بسياري قواعد مربوط به ايقاعات در قانون مدني و پردازش كمتر احكام ايقاعات توسط فقها و حقوقدانان در تبيين اين قواعد شده است. قانون مدني ضمن بيان ايقاعات مهمي چون ابراء، فسخ، اذن، أخذ به شفعه و طلاق به ذكر برخي از قواعد اختصاصي آن پرداخته، اما موارد مهمي مانند نقش و تأثير قصد و رضا در تكوين ايقاعات و همچنين بحث تئوري عدم نفوذ و ايقاع فضولي كه به بحث قواعد عمومي ايقاعات همچون عقود مربوط باشد از ديد اين قانون مسكوت مانده است و در فقه نيز محل بحث و اختلاف‌نظر است. در اين پژوهش نگارندگان با روش تحليلي ـ توصيفي درصدد هستند با بررسي قصد انشاء در ايقاعات گامي در جهت تبيين نظر موافقان و مخالفان تفكيك قصد و رضا و همچنين بررسي مجراي تئوري عدم نفوذ در ايقاعات برداشته شود.