رجوع نابه‌هنگام به داوري در شروط حل اختلاف چندمرحله‌اي

شروط حل اختلاف چندمرحله‏اي چند مرحله نظير مذاكره، ميانجيگري، و داوري يا دادرسي قضايي را جهت حل اختلافات مقرر مي‏دارند. چنانچه در زمينه قصد طرفين مبني بر التزام به مراحل مختلف اين شروط يقين وجود داشته باشد، مراجع ذي‏صلاح طرفين را اجبار به رعايت ترتيب مورد توافق مي‏كنند. در زمينه اين اجبار مسائلي شايان توجه است. در صورت طرح درخواست نزد داور، پيش از طي مراحل قبل، چه مرجعي براي اتخاذ تصميم درخصوص اين درخواست نابه‌هنگام صالح است و اثر اقامه درخواست نابه‌هنگام نزد داور يا دادگاه چيست؟ در اين خصوص دو نظريه وجود دارد. گروهي اين شروط را واجد ذاتي ماهوي مي‏دانند. طبق اين نظر رجوع نابه‌هنگام صرفاً تخلفي قراردادي و موجب خسارت است و ناقض صلاحيت نيست. گروهي ديگر طبيعت اين شروط را آييني مي‏دانند كه رعايت ترتيب مراحل پيش از رجوع به دادگاه يا داور ضرورت دارد. در باب ماهيت تصميم صحيح در مواجهه با درخواست داوري يا دادرسي نابه‌هنگام نيز دو نظر وجود دارد. در نظر اول درخواست نابه‌هنگام رد مي‏شود. اما، در نظر دوم رسيدگي به درخواست نابه‌هنگام متوقف مي‏شود و پس از تحمل ترتيب مورد توافق طرفين دوباره رسيدگي جريان مي‏يابد. در اين پژوهش، در هر دو مورد ديدگاه‌هاي اخير ديدگاه‌هاي صحيح به‌شمار رفته‌اند.