نگاهي جامعه شناختي به فراغت زنان در دوران قاجار

Sociological Study of Women’s Leisure Time in Qajar Era

امروزه مطالعات اوقات فراغت بخش مهمياز دانش ميان رشته اي مطالعات فرهنگي، سبك زندگي، جامعه شناسي اوقات فراغت، روانشناسي اجتماعي و مواردي از اين دست است. در اين راستا تحليل تاريخي فرهنگ و سبك زندگي زنان، بعنوان نيمه مورد غفلت واقع شده پژوهشهاي عصر حاضر بويژه در كشوري چون ايران داراي فرهنگي كهن است و تغييرات فرهنگي آن با پيدايش مدرنيته سرعت بيشتري به خود گرفته، نيازمند تامل بيشتري است. در اين ميان عصر قاجار، دوراني طولاني است كه منابع قابل توجهي از آن در دسترس است. در مقالهاي كه در پيش رو داريد محقق به كمك روش اسنادي به مطالعه سفرنامهها و خاطرات مرتبط با اين دوره پرداخته تا بتواند تصويري كلي از چگونگي گذران اوقات فراغت زنان در اين دوره را رصد كند. چنين اهتمامي سر نخ هاي مهمي درباره فرهنگ جنسيتي و سبك زندگي زنان اين دوره فراهم مي آورد و از اين رو راه گشاي ما در تبيين الگوهاي گذران اوقات فراغت و سبك زندگي زنان در ايران معاصر خواهد بود. در اين تحقيق پايگاه اجتماعي، تفكيك جنسيتي و برخورداري مادي از جمله مهمترين عوامل مرتبط با گذران اوقات فراغت زنان شناخته شده‌اند. همچنين بايد گفت گذران اوقات فراغت به شكلي جمعي، الگوي غالب گذران اوقات فراغت زنان بوده است.

These days, studying leisure is at the heart of science in various subjects such as cultural studies, life style, sociology of leisure, social psychology and etc. So, historical analysis of women’s culture and lifestyles as an ignored object in recent researches in a country like Iran with ancient history should be contemplated. Regarding rapid cultural changes of recent eras, Qajar is one which has plenty of staggering sources. In this article by using documentary method, researcher studies itineraries and memories to portray women’s leisure. Such attempts give some critical clues about gender culture and life style of women in this era. Besides, this has eligible hints for explanation of models of women’s leisure in contemporary society. Social statues, gender separation and affordability are among significant related factors of women’s leisure. Also it should be said that women mostly participated in collective activities.