مهاجران و راه‌هاي گذار از احساس تبعيد: بررسي رهيافت‌هاي نظري

Diaspora and the Possibility of a Move from the Sense of Exile to Emplacement: A Survey of Approaches

يكي از دغدغه‌هاي مردم مهاجر كه به اجبار يا اختيار ميهن خود را ترك كرده‌اند احساس تبعيد و دور افتادن از ريشه‌ها مي‌باشد. انديشمندان حوزه‌هاي گوناگون علوم انساني، مطالعات پسا استعماري و علوم اجتماعي بخشي از كار خود را به يافتن رهيافتي براي گذار مهاجران از احساس تبعيد و پاسخ به اين معطوف كرده‌اند كه مهاجراني كه به هر دليل از سرزمين خود رانده شده و جاي ديگري سكني گزيده‌اند چگونه مي‌توانند به احساس استقرار يا تعادلي ميان مكان و هويت و فرهنگ برسند. در اين مطالعات براي اين مسئله عمدتاً دو راهكار متفاوت ارائه شده است: رهيافت اول، نظريه تكثرگرايي است كه بر پايه راهكار "ناخانگي" و رسيدن به فرهنگ تركيبي استوار است. اين نظريه مفهوم فرهنگ و خانه (يا ميهن) را تغيير يافته مي‌داند و در دنياي جهاني شده بر لزوم رها كردن احساس تعلق به سرزمين تاكيد مي‌كند. نظريه دوم، با گرايش به ماركسيسم و نظريات پسا استعماري بر پايه مقاومت استوار است و به راهكار پاسخگويي قدرت، تاكيد بر بازگشت به ريشه‌ها و "سكني گزيني" به منزله تاكيد بر حق تعلق بر سرزمين (مبدا يا ميزبان) تاكيد دارد. ضمن تبيين و بررسي اين دو رويكرد و محدوديت‌هاي آنها، مقاله حاضر بحث مي‌كند كه ارائه چاره‌اي براي گذار از احساس عدم تعلق تنها با درنظر گرفتن "پيچيدگي موقعيتي" و شرايط انساني و اجتماعي مردم و سرزمين مورد بحث ميسر است و لازم است راهكارها را بر اساس شرايط اجتماعي مردم مهاجر و يا جامعه ميزبان اولويت‌بندي كرد.

The sense of displacement and exile which is the result of forced or voluntary dispersal of people from their homeland is an important issue in the lives of diaspora. A wide range of scholars of different disciplines in humanities attempt to answer how diaspora who are evicted from their homeland as a result of war, colonization, or socio-political upheavals, can overcome their sense of exile and develop a balanced relationship with the environment, culture and language of their home and host societies. This article is a study of the two main approaches to the issue. The first approach is poststructuralist and advocates acceptance and appreciation of “unhomeliness” and “hybridity” in the age globalization. The second approach, which is advocated by scholars of Marxism and Postcolonial studies, insists on resistance to social inequality and reinforces the idea of “habitation” and insistence on belonging. While discussing the two approaches and their limits in relation to recent case and experimental researches, this article argues that any intellectual solution for a move towards emplacement would be valid only if it addresses and shows awareness of what Edward Said calls “situational complexity”, meaning the historical, cultural and geographical complexity of a particular case. Given the complexity and variety of different groups of diaspora and their needs, it is their right of return to their homeland and the right of freedom of religious, social and cultural activities in the host country that determine and prioritise the strategies of emplacement.