مباني انسان‌شناختي «حق تعيين سرنوشت» با تكيه بر انسان‌شناسي اماميه

Humanological Principles of the Right for Self-Determination According to Imāmī Humanology

حق تعيين سرنوشت يكي از حقوق شهروندي است كه برخي گمان مي‌كنند اين حق را كنوانسيون‌هاي حقوق بشر براي انسان به ارمغان آورده‌اند. با توجه به اينكه حقوق مبتني بر آموزه‌هاي اسلامي بدون شناخت انسان بر پايه همان آموزه‌ها قابل‌ درك و تحليل نيست، مي‌توان ادعا كرد كه مكتب اماميه با توجه به ويژگي‌هايي كه براي انسان برمي‌شمرد، حق تعيين سرنوشت را به رسميت مي‌شناسد و يكي از حقوق مسلّم انسان‌ها مي‌داند. تحقيق حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي، آيات و روايات انسان‌ شناسي اماميه را بررسي و تحليل كرده و به اين نتيجه رسيده است كه مباني انسان‌ شناختي اماميه، شامل مباني ارزشي و نگرشي، لزوم حق تعيين سرنوشت را براي انسان‌ها اثبات مي‌كند. انتخابگري انسان، چنانكه اماميه طرح مي‌كند، مبناي نگرشي انسان‌ شناسيِ حق تعيين سرنوشت است. انسان‌ها سرنوشت خود را انتخاب مي‌كنند و در قبال اين انتخاب مسئوليت دارند. كرامت ذاتي انسان، كه مبناي ارزشي انسان‌ شناسي است، نيز حق تعيين سرنوشت را براي تك‌تك شهروندان، از حيث انسان بودن و فارغ از مشخصه‌هاي ظاهري و باطني، ثابت مي‌كند. جايگاه خليفه اللهي انسان نيز ديگر مبناي ارزشي ثابت‌كننده حق تعيين سرنوشت است.

Self-determination is a civil right held by some people to have been brought for people by human right conventions. Since rights based on Islamic doctrines cannot be understood and analyzed without an account of the human nature implied by these doctrines, it can be claimed that the Imāmī school of thought recognizes the right for self-determination as an undeniable right of people given its characterizations of the human. In this paper, we consider and analyze Quranic verses and Imāmī hadiths concerning the human nature, and then conclude that Imāmī humanological principles, including axiological and theoretical principles, demonstrate the self-determination right for all humans. As suggested by the Imāmīyya, the human choice is a theoretical humanological ground for the right for self-determination. Humans choose their fate, and are responsible for their choice. The human intrinsic dignity, as an axiological humanological principle, establishes the self-determination right for individual citizens in virtue of their humanness and regardless of their interior and exterior properties. Another axiological principle establishing the right for self-determination is the human place as God’s successor.