نقد معرفت‌شناختي نظريه نوسازي بوم‌شناختي با تأكيد بر ادبيات غرب

An Epistemological Critique on the Ecological Modernization Theory with a Focus on Western Literature

نظريه نوسازي بوم‌شناختي ازجمله نظريه‌هاي مسلط و پيشرو در جامعه‌شناسي محيط‌ زيست مي‌باشد. ايده اصلي اين نظريه اين است كه در عصر مدرنيته متأخر، صنعتي شدن، توسعه فني، رشد اقتصادي و سرمايه‌داري، نه‌ تنها با پايداري بوم‌شناختي سازگارند، بلكه از محرك‌هاي اصلي اصلاح محيط­ زيستي محسوب مي‌شوند. هدف از مقاله حاضر، نقد معرفت‌شناختي اين نظريه از ابعاد مختلف مي‌باشد. بدين منظور و با استفاده از معيارهاي عمومي نقد در حوزه معرفت‌شناسي اجتماعي (مشتمل بر انسجام دروني و بيروني نظريه) و نيز معيارهاي اختصاصي نقد (شامل قيمومت‌پذيري، جزم‌انديشي و بيگانگي نظري)، نظريه نوسازي بوم‌شناختي مورد نقد و بررسي قرار گرفته است. سؤال اساسي تحقيق حاضر اين است كه با توجه به زمينه‌هاي اجتماعي شكل‌گيري نظريه نوسازي بوم‌شناختي، چه نقاط قوت و ضعفي را مي‌توان بر آن مترتب دانست؟ نتايج بررسي حاضر نشان مي‌دهد كه در اين نظريه، حفاظت از زيست‌بوم، بيشتر بر عهده فناوري گذاشته ‌شده و ابعاد اجتماعي و سياسي حفاظت زيست‌ محيطي مورد غفلت واقع ‌شده است. با بررسي و نقد ابعاد گوناگون نظريه نوسازي بوم‌شناختي، مي‌توان گفت با توجه به اين كه تأكيد عمده اين نظريه بر روابط در حال تغيير اقتصاد- اكولوژي در كشورهاي صنعتي است، بنابراين، نمي‌تواند به‌درستي ادعاي اصلاح زيست‌محيطي در ساير نقاط جهان را داشته باشد.

The ecological modernization theory is one of the most prevalent and pioneering theories in the field of environmental sociology. The main idea of the theory is that in the late era of modernization, industrialization, technical development, economic growth and capitalism are not only compatible with ecology, but are also the man stimulus for environmental reforms. The aim of the present study is the epistemological critique of this theory from different aspects. With this in mind and using the general standards of criticism in the field of social epistemology (including the internal and external cohesion of the theory) and the specific standards of criticism (including administrability, dogma, and theoretical alienation), the ecological modernization theory has been reviewed. The main research question of the current study is that considering the social contexts of the formation of ecological modernization theory, what strengths and weaknesses can be considered? The results of the investigation show that in the ecological modernization theory, the maintenance of the ecosystem has mainly been assigned to technical development, and the social and political aspects of environmental preservation have been neglected. Through reviewing and criticizing the various aspects of the ecological modernization theory, it can be said that considering that the main focus of the theory is on the changing economy-ecology relations in industrial countries, it cannot properly claim environmental reform in other regions of the world.