تأثير گفتمان سياسي بر تعاملات بازرگاني خارجي جمهوري اسلامي ايران و اتحاديه اروپا در دوره رياست جمهوري هاشمي رفسنجاني

پيشينه سياست خارجي ج.آ.ايران مبين اين موضوع است كه در دوران حيات 40ساله ج.ا.ايران شكل خاصي از قالب‌ها و الگوهاي گفتماني ظهور كرده است كه اين نوشتار بر آن است تا تحول گفتمان سياسي را در دولت هاشمي ‌رفسنجاني نشان دهد. اين تحقيق با هدف تبيين الگوي تأثير گفتمان سياسي بر تعاملات بازرگاني خارجي ج. ا. ايران و اتحاديه اروپا پرداخته است. روش تحقيق مورد استفاده آميخته (كيفي و كمي) است. در مرحله نخست، براي ارايه مدل از روش كيفي بر مبناي روش نظريه‌پردازي داده‌بنياد يا گراندد تئوري استفاده‌شده. روش نمونه‌گيري به صورت هدفمند با 10 نفر از خبرگان حوزه‌هاي تجارت خارجي و متخصصين روابط بين‌الملل و سياست خارجي مصاحبه‌هاي عميق انجام شده است. نتايج حاصل از مصاحبه‌ها با استفاده از سه مرحله كدگذاري (باز، انتخابي و محوري) مورد تحليل قرار گرفتند. براي اطمينان از صحت نتايج مدل به دست آمده در مرحله كيفي به‌صورت كمي نيز با استفاده از پرسشنامه مورد آزمون قرار گرفت. جامعه آماري آن نيز شامل 180 نفر از كارشناسان مرتبط با موضوع در سازمان توسعه تجارت، وزارت بازرگاني و وزارت امور خارجه است كه با استفاده از نمونه‌گيري تصادفي ساده انجام شده، و با استفاده از فرمول كوكران 82 نفر آن‌ها به‌عنوان نمونه انتخاب شده‌اند. براي بررسي و تاييد جزئيات مدل از روش تحليل عاملي تاييدي استفاده شده است. اين نتايج نشان مي‌دهند تأثير مقوله‌هاي «تنش‌زدايي» و «رويكرد تعاملي» بر بعد تنش‌زدايي در سياست خارجي و نيز تأثير مقوله‌هاي «توسعه اقتصادي»، «اقتدار و امنيت ملي» و «مصلحت‌گرايي» بر بعد سازندگي اقتصادي و منافع ملي در دولت هاشمي‌رفسنجاني تأييد شده‌اند.