بررسي صوت‌شناختي شيوة توليد همخوان ملازي /G/در زبان فارسي معيار

بررسي صوت‌شناختي شيوة توليد همخوان ملازي /G/در زبان فارسي معيار

در بسياري از منابع آواشناسي زبان فارسي، بر سر شيوۀ توليد همخوان ملازي /G/ در فارسي معيار اتفاق نظر وجود ندارد. در اين مقاله، به بررسي صوت­ شناختي شيوة توليد اين همخوان در زبان فارسي محاوره­اي معيار، در بافت­هاي آوايي ميان­واكه ­اي، آغازي، پاياني و در خوشة همخواني پرداخته شد و نمونه ­هاي گفتاري ده گويشور بومي فارسي معيار (پنج زن و پنج مرد) از طبقهْ تحصيل­كرده، بدون آشنايي با زبان­شناسي و در محدودهْ سني 20-30 سال، از طريق نرم ­افزار پرت ضبط و تحليل شد. طبق نتايج تحليل­ ها، سه گونۀ انسدادي واك­دار [G]، ناسوده [ʁ] و سايشي واك­دار [γ] به عنوان واج­گونه ­هاي اصلي شيوۀ توليد اين واج شناسايي شدند كه اين واج­گونه­ ها در اكثر بافت­ها در تناوب آزاد با يكديگر قرار مي­گيرند. از طرفي، آواي سايشي بي­واك [x] نيز در گفتار محاوره­اي برخي گويشوران، در واژه ­هاي خاصي، به ­صورت گونه ­اي از اين واج در تناوب آزاد با گونه­ هاي ديگر قرار مي­گيرد. شواهد آماري نشان مي­دهد كه گونۀ انسدادي واك­دار [G] در بافت­ هاي مذكور داراي تظاهر آوايي و تنوع بافتي بيشتري در مقايسه با ساير واج­گونه ­هاي اين همخوان بوده و لذا گونۀ غالب واجي و نمايندۀ اين همخوان در فارسي معيار، گونۀ انسدادي واك­دار /G/ مي­باشد.

In most Persian phonetics resources, there is no absolute unanimity regarding the manner of articulation of uvular consonant /G/. The present study sought to investigate the manner of articulation in standard conversational Persian through intervocalic, initial, final and clustered phonological environments on the basis of acoustic methods. In so doing, the speech samples of ten native speakers of standard Persian (five males and five females) all from educated class who were unfamiliar to linguistics and were within age range of 20-30 were recorded and analyzed through Praat software. According to the analyses, the following major allophones were recognized: voiced stop [G], approximant [ʁ], and voiced fricative [γ]- in free alternation with each other in most of phonological contexts. Furthermore, in conversational speech of some speakers, in some special words, voiceless fricative [x] was in free alternation with its other variants as an allophone. Statistics shows that voiced stop [G] in the above-mentioned contexts occurs more frequently than other variants. It can be concluded that the most frequent variant and representative of this phoneme in standard Persian must be known as /G/.