بررسي آوايي غلت نرمكامي [w] در زبان فارسي

A Phonetic Study of the Velar Glide [w] in Persian

غلت نرمكامي [w] بر خلاف غلت سختكامي [j] در نظام آوايي زبان فارسي نقش تمايزدهندگي ندارد زيرا توزيع آن در مواضع واجي ناقص است؛ يعني تنها در تعداد معدودي از كلمات فارسي آن هم فقط بعد از واكۀ [o] ظاهر مي­شود (مانند "شوق"، "حول"، "دور"). به همين دليل، [w] در فارسي صرفاً به عنوان واج‌گونه‌اي از واج /v/ در نظر گرفته شده است. همچنين، فرض شده است كه غلت نرمكامي [w] در روساخت آوايي كلمات مورد نظر، گاه به­كلي از زنجيرۀ آوايي حذف شده و به جبران آن واكۀ /o/ قبل از آن كشيده مي­شود كه در اين حالت توالي آوايي [ow] به صورت [où] تلفظ مي­شود. در تحقيق حاضر ميزان اعتبار فرضيه­ هاي واجي مطرح شده در پيشينۀ مطالعات فارسي درباره­ي صورت آوايي كلمات حاوي غلت نرمكامي [w] را در يك مطالعه آزمايشگاهي بررسي كرديم. نتايج تحليل­ هاي فركانس، دامنۀ انرژي و ديرش زنجيره­ هاي آوايي هدف نشان داد كه [w] بعد از واكۀ [o] در كلمات مربوطه تظاهر آوايي دارد، ولي تظاهر آن به صورت يك گونۀ تضعيف‌ شده است. با كاهش فعاليت [w] در توالي آوايي [ow]، شكل هندسي حفره دهان و الگوي واك­سازي حنجره تغيير مي­كند كه باعث مي­شود (1) دامنۀ انرژي براي فركانس‌ها تا حدود قابلِ توجهي تقويت مي‌شود؛ (2) مقادير فركانس سازه‌ها تا حدي افزايش يابد و (3) پهناي نوار سازه‌ها تا حدي باريك‌تر شود. برايند تمامي اين تغييراتِ صوتي، شباهت آوايي بيشتر غلت [w] به واكۀ [o] و در نتيجه ديرش بيشتر واكۀ [o] است.

Persian velar glide [w], unlike the palatal glide [j], does not serve a contrastive function in Persian phonology since it has incomplete distribution, occurring only in few words after the mid back vowel /o/. Thus, [w] is described as an allophone of the phoneme /v/. Furthermore, it has been assumed that [w] in [ow] may be deleted in connected speech giving rise to the compensatory lengthening of the preceding [o] vowel. In the present research, we examined the phonetic realization [w] in Persian words in an experimental study. The results suggested that [w] is acoustically present in the target words but is reduced or weakened to different degrees. As [w] is reduced in [ow], the shape of the vocal tract as well as the phonation type changes, resulting in (1) increase of overall intensity of the spectrum; (2) increase in the formant frequencies; and (3) decrease in bandwidths of the formant frequencies. All these systematic acoustic variations cause the vowel [o] in [ow] to be produced and perceived as longer than an ordinary [o] vowel