فرصت‌ها، مكانيزم ها و زمينه‌هاي راهبردي توسعه پايدار روابط ايران با شبكه منطقه‌اي مسلمان‌نشين آسياي مركزي در دهه حاضر

آسياي مركزي به‌عنوان بخشي از گستره حوزه تمدني ايران با عنايت به اشتراكات و پيوندهاي هويتي، تاريخي، سياسي، فرهنگي، اعتقادي و اقتصادي و توجه بسياري از كشورهاي منطقه‌اي و بين‌المللي به اين منطقه، بررسي و مطالعه در اين خصوص را براي ايران ضروري كرده است. ايران پس از استقلال منطقه، تلاش‌هاي گسترده‌اي را در توسعه مناسبات خود با كشورهاي منطقه آغاز كرده است آنچه مسلم است اينكه گرايش‌هاي مختلفي همچون تاريخ مشترك، مرزهاي طولاني، دوره‌هاي طولاني نفوذ فرهنگ ايراني در اين منطقه و زمينه‌هاي اقتصادي اين جمهوري‌ها را به سمت ايران مي‌كشاند توفيق ايران در تأثيرگذاري در منطقه، فراهم كردن شرايط گسترش ارتباط و كاهش فاصله و قدرت سازي از طريق ارتباط و همبستگي بر اساس هويت مشترك با واحدهاي اين حوزه است. در اين راستا نظريه سازه‌انگاري (constructivism) در روابط بين‌الملل و تصميم‌سازي برخاسته از روانشناسي مثبت‌گرا همچون نظريه اميد مورد توجه قرار گرفته است كه هدف همكاري بين دولت‌ها براي رسيدن به دنيايي باثبات و جرياني مثبت در راستاي صلح و رفاه بيشتر است. پرسش اصلي پژوهش بدين صورت مطرح است: «الزام حضور جمهوري اسلامي ايران و اثرات آن بر جريانات و روندهاي آسياي مركزي چگونه قابل تبيين است؟» و با عنايت به اين فرضيه كه به نظر مي‌رسد با توجه به مسائل و روابط موجود با كشورهاي آسياي مركزي، جمهوري اسلامي ايران با برنامه‌ها، سياست‌ها، قراردادها و عملكردهاي خود در عرصه‌هاي مختلف بر جريانات سياسي منطقه و نوع و سطح ارتباط تأثيرگذار است. اين مقاله در پي آن است كه ضمن معرفي زمينه‌هاي فرهنگي، اقتصادي، سياسي و غيره كه مي‌توانند در توسعه ارتباطات و اميد بهبود روابط ايران با آسياي مركزي مؤثر باشند زمينه‌هاي راهبردي توسعه روابط ايران با اين كشورها را نيز ارائه دهد اين نوشتار با مطالعات كتابخانه‌اي و استفاده از روش اسنادي تدوين شده است.