كاربست نظريه «فضاي دورگه» در جنبش 14 فوريه بحرين

رسانه‌هاي ارتباط‌جمعي، شبكه‌هاي تلويزيوني و ماهواره‌اي، اينترنت و شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي يا رسانه‌هاي اجتماعي در جنبش‌هاي اجتماعي نوين كشورهاي جهان نقش فراواني داشته‌اند. يكي از اين كشورها مجمع‌الجزاير بحرين است كه در سال 2011 تحت تأثير فعاليت‌هاي جوانان در فضاي اينترنت شاهد تظاهرات و جنبش‌هايي بوده است. جوانان بحريني هم‌زمان با پيروزي انقلاب‌هاي تونس و مصر و تحولات ليبي، مردم را از طريق شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي به جنبش دعوت كرده و از طريق آن نيز به هدايت جنبش مي‌پرداختند اما درنهايت نتوانستند به پيشبرد موفقيت‌آميز جنبش بپردازند. پژوهش حاضر در پي اين است تا به روش توصيفيتحليلي مبتني بر داده‌هاي كتابخانه‌اي و مصاحبه نخبگاني، ابتدا به توضيح نظريه «فضاي دورگه» مطرح‌شده از سوي مانوئل كاستلز(Manuel Castells) بپردازد، سپس ميزان تطبيق اين نظريه با جنبش اخير بحرين موسوم به «جنبش 14 فوريه» را مورد ارزيابي قرار دهد. سؤال اصلي پژوهش عبارت است از اينكه نظريه فضاي دورگه كاستلز چيست و چگونه در جنبش 14 فوريه بحرين كاربست مي‌يابد. سؤالات فرعي اين مقاله نيز از اين قرار است كه اينترنت و شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي تا چه ميزان در جنبش 14 فوريه بحرين تأثيرگذار بوده‌اند؟ كدام‌يك از شبكه‌اي اجتماعي اينترنتي نقش محوري در تحولات بحرين در سال 2011 داشته‌اند؟ چه عواملي موجب ناكامي و عدم پيروزي جنبش 14 فوريه بحرين شده است؟ يافته‌هاي اين پژوهش حاكي از اين است كه فضاي دورگه كه شامل شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي و فضاي عمومي و نمادين در جنبش‌ها است، نقش مهمي در جنبش 14 فوريه بحرين داشته و به‌خوبي در آن كاربست يافته است. نظام بحرين پس از اينكه متوجه شد فضاي دورگه عامل پيشبرد جنبش 14 فوريه بحرين است، با قطع مقطعي اينترنت و تخريب ميدان لؤلؤ به‌عنوان فضاي عمومي و نمادين جنبش، درصدد مهار فضاي دورگه جهت سركوب جنبش 14 فوريه برآمد.