تعهد به پوياييِ اخلاق تعهد؛ مطالعه جامعه‌شناختي اشعار قيصر امين‌پور

A Sociological Study of Qeisar Aminpoor’s Poetry with regards to Ethics

بازنمايي جامعه در ادبيات ايران، پس‌ از انقلاب 57، اشكال جديدتري به خود گرفت. مسئله «تعهد» كه از مفاهيم كليدي انقلاب اسلامي بود، به‌زودي به شاخصي براي داوري آثار ادبي تبديل شد، بااين‌وجود حتي تا به امروز اغلب پاسخ‌ها به پرسش‌هايي از قبيل ادبيات در قبال چه چيزي بايد تعهد داشته باشد؟ شاعر متعهد كيست؟ و ... چندان شفاف نبوده‌اند. در اين پژوهش، براي واكاوي چيستي «تعهد در ادبيات»، اشعار قيصر امين‌پور مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. اين پژوهش تعهد در ادبيات را در دو وجه عمده‌ي «تعهد اجتماعي» و «تعهد ادبي» پي گرفته است. رويكرد اين پژوهش كيفي و روش آن ميمه‌سيس است. مطالعه هم‌زمان اشعار قيصر امين‌پور و بستر اجتماعي شكل‌گيري آن‌ها، اين بينش را فراهم آورد تا اشعار اين شاعر در سه دوره‌ي «بودن براي ديگري»، «بودن بدون ديگري» و «بودن كنارِ ديگري» دسته‌بندي شوند. پس از تحليل تعهد ادبي و تعهد اجتماعي در هركدام از اين دوره‌ها، نتيجه گرفته شد كه تعهد قيصر امين‌پور امري پويا و در هر دوره متغير بوده است، و از‌همين‌رو قيصر كه از ابتدا شاعري متعهد بوده، توانسته تا انتها شاعري متعهد باقي بماند.

In this study, Qeisar Aminpoor’s poetry are studied in order to explore the subject of “commitment in literature”. This paper considered “commitment in literature” from two aspects of “social commitment” and “literary commitment”. The approach of this research is qualitative and its method is mimesis. A study of Qeisar Aminpoor’s poetry within the social context provides an insight that his poems can be categorized into three periods: “being for the others” “being without the others” and “being beside the others”. It is argued that Qeisar Amin'poor‘s commitment is dynamic and changeable in any period. Therefore, he was a committed poet from the beginning and he stayed committed up to the end.