تأويل باطني نماز به‌قرائت صدرالمتألهين شيرازي

نماز تدبيري است از سوي شرع براي از ميان رفتن آلودگي‌هاي حسي و به‌منزلۀ طهارت از حدث‌هاي اصغر و اكبر نفساني است. نماز قالب، نماز ظاهري جسماني و نماز قلب، نماز باطني حقيقي است. نماز قلب، عرفان و شناخت خدا و شناخت افعال و صفات او، و از سنخ حكمت و معرفت است. نماز قالب، تعبد جسم و خضوع بدن و تشبه به حقيقت انسانيت و جدايي از حيوانات و بهائم است. اين دو گونه نماز، نشان از ارتباط غيب و شهادت و ملك و ملكوت و تبلور ارتباط نفس و بدن دارند. نماز جسماني و قالبي در تنوير قلب مـؤثر است، همان‌طور كه از سوي قلب انواري به‌سوي ظاهـر انسان بالا مي‌آيد. امر شارع به نماز قالب، هماهنگي قلب و جسم يا صورت و باطن است تا مزاحمتي از جانب ظاهر براي عمل باطن نباشد و در نتيجۀ اين همراهي، باطن از كار خويش باز نماند.