تحليلي بر عدالت اجتماعي در ساختار فضايي نواحي شهري (مطالعۀ موردي: نواحي شهر ايلام)

Analyzing the Social justice in Urban Structure of Spatial Regions (Case study: districts of City of Ilam)

شهرها پديده­ هاي اجتماعي و فيزيكي پيچيده‌اي هستند كه زير فشار توسعۀ دائمي قرار دارند و تغييرات كمي و كيفي زيادي در آنها به وقوع مي‌پيوندند. از مهمترين پيامدهاي رشد شتابان شهرنشيني و توسعۀ كالبدي شهرهاي كشور در دهه ­هاي اخير، از هم پاشيدگي نظام توزيع مراكز خدماتي شهر بوده كه زمينۀ نابرابري اجتماعي شهروندان در برخورداري از اين خدمات را فراهم كرده است. پژوهش حاضر با هدف تحليل عدالت اجتماعي در ساختار فضايي و نواحي شهري با تأكيد بر خدمات آموزشي و فرهنگي در شهر ايلام انجام شده است كه از نظر ماهيت، نظري - كاربردي و از لحاظ روش مطالعه، توصيفي- تحليلي مي‌باشد. در اين پژوهش، ابتدا با استفاده از مدل تاپسيس، به رتبه‌بندي نواحي اقدام شد كه نشان داد يافتن الگوي واحد توزيع خدمات آموزشي و فرهنگي در شهر ايلام، ميسر نيست؛ در نتيجه اين نواحي در سه سطح، بالا، متوسط و پايين قرار گرفته‌اند. بخشي از اطلاعات مورد نياز پژوهش با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع‌آوري شد كه حاصل آن بيانگر اين بود كه شهروندان ناحيۀ پيچ آشوري، با ميانگين 3/31 و شهروندان ناحيۀ ويژن با ميانگين 3/12 از 5، بيشترين رضايت را از كيفيت خدمات آموزشي و فرهنگي داشته‌اند؛ اما شهروندان نواحي مركزي و بانبرز به ترتيب با ميانگين 13/33 و 1/12 از 5 كمترين رضايت را از خدمات مذكور داشته­اند؛ لذا نواحي مركزي و بانبرز در اولويت بيشتري براي واگذاري خدمات آموزشي و فرهنگي و تلاش براي بسترسازي عدالت فضايي قرار دارند.

The cities are social and physical phenomena that are under the constant pressure of development and expansion, where in multiple quality and quantity changes occur. One of the most important consequences of the rapid urbanizing growth and the body expansion of the cities across the country in the latest decades, is the breakdown of distribution systems of the service centers in the city that initiates the social inequality in enjoying the said services among the citizens. The current paper is based on the aim of analyzing the social justice in the spatial structure of the urban regions in Ilam while emphasizing on the educational-cultural services, and in regards of its nature, it is a theoretical-practical research and regarding the studying method, it is descriptive-analysis. In this research, we used the Topsis model to rank the regions at first. The results of this stage of the research showed that finding a single pattern of the educational-cultural service distribution is not possible; therefore, these regions were categorized as high, middle and lower areas. A part of the needed data was collected via questionnaires. The results showed that the citizens living in Piche Ashoori district, with the average rate of 3.31 and the citizens living in Vijyen district with the average rate of 3.12 out of 5 are the most satisfied with the quality of educational and cultural services. However, the citizens living in the central and Baanbarz district with the average rate of 1.33 and 1.22 out of 5, enjoy the least satisfaction of the said services. Therefore, the central areas and the Baanbarz district are the first priority to be developed with educational-cultural services and should meet more spatial justice.