تحليل شكل‌گيري نخستين قيام‌هاي حسنيان (145ـ146ق) در پرتو نظريه گردش نخبگان پارتو

بدون عنوان

فعاليت عبدالله‌بن‌حسن مثني براي دست‌يابي فرزندانش به قدرت از اوايل قرن دوم هجري آغاز شد. باوجود افزايش اين فعاليت­ها با آغاز خلافت عباسيان، سفاح روابطِ مبتني بر تساهلِ آخرين خلفاي مرواني با حسنيان را ادامه داد. اما با شروع خلافت منصور، اين روابط به تيرگي گراييده و قيام و سركوبي محمد‌بن‌عبدالله و برادرش ابراهيم را رقم زد. تاكنون درخصوص روند تغيير سياست منصور و تأثير آن در شكل­گيري نخستين قيام­هاي حسنيان از منظر نظريه­هاي جامعه‌شناسي، تحقيق مستقلي صورت نگرفته ­است. از اين­رو، در مقاله‌ي حاضر كه به روش توصيفي ـ تحليلي است، كوشش شده تا با رويكرد جامعه‌شناسي سياسي، استفاده از نظريه گردش نخبگان پارتو و بهره‌گيري از تقسيم‌بندي شش­گانه­ گي روشه از نخبگان، به اين مسأله پاسخ داده شود كه كدام عوامل در چرخش سياستِ منصور عباسي در مقابل حسنيان و در نهايت قيام فرزندان عبدالله محض در دوره­ خلافت او مؤثر بوده ‌است؟ بر اساس فرضيه­ تأييد‌شده‌ اين نوشتار، كوشش حسنيان براي در دست‌گيري قدرت، مبتني بر تأكيد آن‌ها بر جايگاه وراثتي­ شان و نفي قدرت حاكم، به عنوان برگزيدگان ايدئولوژيك بود. عملكردِ بي‌نتيجه‌ منصور در جايگاه اقتدار حاكم، در به‌كارگيري شبكه‌ وسيع جاسوسي در نهان و تمسك به سياست تحبيب و تطميع در عيان؛ توسل او به تهديد، فشار و زور را در مواجهه با حسنيان به دنبال داشت. امري كه در نهايت قيام محمد و برادرش ابراهيم را در دوران خلافت او رقم زد.

فاقدچكيده