بررسي صور خيال شعر نابينايان با تأكيد بر شعر شوريده شيرازي و مهين زورقي

A Study of Imagery in the Poetry of Blind Poets with an Emphasis on Shurideh Shirazi and Mahin Zoraqi

صور خيال شعر شاعران نابينا، از موضوعاتي است كه تاكنون مورد توجّه، نقد و بررسي قرار نگرفته است. در اين مقاله، صور خيال اين شاعران با توجّه به محروميتشان از درك زيبايي‌هاي بصري، در روشي توصيفي-تحليلي مورد بررسي قرار گرفته است. مبناي اين پژوهش ديوان شوريده شيرازي و سه دفتر منتشر شده مهين زورقي است. پرسش اصلي اين پژوهش آن است كه آيا ميتوان براي حواس ديگري غير از بينايي در بر ساختن صورت‌هاي خيالي در شعر فارسي نقشي قائل شد؟ اين تحقيق با نگاهي به تأثير حواس گوناگون بر تصاوير شعري نابينايان و ميزان بهره‌گيري آنها از اين حواس، سهم عناصر ديداري و غير ديداري و لايه‌هاي پنهاني شعر يك نابينا و تاثير نابينايي بر شعرشان را نقد و تحليل كرده است. پژوهش حاضر نشان مي‌دهد شاعران نابينا در به‌كارگيري مفاهيم حسي و رنگ‌ها در صور خيال، تفاوت عمده‌اي با بينايان ندارند؛ امّا براي جبران فقدان حس بينايي ميكوشند از ظرفيتهاي حواس ديگر بهره گيرند. از اين رو بسامد برخي از عناصر خيالي چون حس آميزي و كنايه در شعرشان بيشتر است. عدم تنوّع رنگ، برجستگي برخي اعضا چون دست و زبان و ابهام در صورخيال از ويژگيهاي بارز صورخيال شعر نابينايان است.

The imagery in poetry of blind poets is not a subject approached by critics. In this paper, the imagery used by such poets is discussed. This study focusses on divan of Shurideh Shirazi (1859-1926) and three published books of Mahin Zoraqi (b. 1965). This paper studies the visual and nonvisual imagery and the effect of blindness in the poetry of the blind. It is argued that there is not much difference in imagery of senses and colors used by the blind and not blind poets; however, the blind poets use other techniques to fill the gap such as synesthesia and irony. Some of features they use are lack of a various colors, focusing on hand and tongue and ambiguity.