كهن‌الگوي خداي شهيدشونده؛ تحليل موردي تصوير اسطوره‌اي قيام ميرزاي جنگلي در شعر شاعران گيلاني

Archetype of Martyred God: The Mythical Image of Mirza-ye Jangali’s Revolt in the Poetry of Guilani Poets

سرريزشدن بن­مايه­ ها (Motiv) و بينش اساطيري، چه در قالب بازتوليد و بازآفريني اسطوره ­هاي كهن و چه در خلق اسطوره­ هاي مدرن، نشانگر ريشه­ داري اساطير در ذهن و زبان و جان و جهان بشر و گريزناپذيري او از اين حلقه‌ي ارتباطي است. جستار حاضر با تكيه بر اسطوره‌ي باروري و كهن ­الگوي خداي شهيدشونده -كه يكي از موتيوهاي بنيادين جهان اساطير است-، تصوير قيام و شخصيت ميرزا را در شعر شاعران گيلان تحليل مي­نمايد و نشان مي­دهد كه چگونه قيام زمان مند و تاريخي ميرزا در جهان شعر، در اسطوره‌ي باروري و در تبديل ميرزا به قهرمان- ايزد، از حصار زمان گذشته و مانا شده است. ميرزا، ايزدي نباتي است كه برضد استبداد و خفقان دوران عصيان مي­كند. قتل/ مرگ او انتخابي آگاهانه است براي بيداري جامعه؛ او در پيكره‌ي گياه/ درخت هرسال متولد مي­شود و با خونش، جنگ ل­هاي گيلان را سيراب مي­كند(باروري و باززايي).

The present study analyzes the image of Mirza’s revolt and his character in the poetry of Guilani poets focusing on fertility myth and the archetype of martyred god. It is argued that the historical uprising of Mirza has entered into the domain of poetry making him into a god-hero. Mirza is a vegetation god who rises against tyranny and dictatorship of the time. His killing/death is a conscious choice in order to give awareness to the society. He is reborn every year as a tree and his blood makes the jungles of Guilan fertile.