انتساب قطعه‌اي از كمال‌الدّين اسماعيل به فرخاري در تذكرة‌الشّعراي دولتشاه سمرقندي (مقاله كوتاه)

Attribution of a Poem by Kamālodin Ismāil to Farkhāri in Dowlatshāh Samarghandi’s Poets’ Biography (Tazkeratolshoarā

يكي از زمينه‌هاي پژوهشي درباره‌ي جُنگ‌ها و سفينه‌ها، بررسي انتساب‌هاي اشعار در برخي از آنهاست كه گاه به اشتباه آمده و سبب شده‌ است تا محقّقان و پژوهشگران حوزه‌ي تاريخ ادبيات به سفينه‌ها و بياض‌ها با ديد احتياط بنگرند و چندان به انتساب‌هاي جُنگ‌پردازان اعتماد نكنند. هرچند اين انتقاد را مي‌توان تا حدودي درباره‌ي بيشتر سفينه‌ها صادق دانست و بايسته است با احتياط به انتساب‌هاي اشعار در جُنگ‌هاي متأخّر و حتّي كهن نگريست؛ با اين حال نمي‌توان از برخي انتساب‌ها در اين بياض‌ها درباره‌ي اشعار سخنوران گمنام و حتّي مشهور چشم پوشيد. زيرا از رهگذر برخي از اين انتساب‌ها، -بدان شرط كه با ديگر منابع معتبر سازگار باشند- گاه مي‌توان در پژوهش‌هاي شعرشناسي، گوينده‌ي واقعي شعري را شناخت كه در نتيجه سخن تمامي منابع و حتّي تذكره‌هاي معتبر در مورد يك انتساب منسوخ خواهد شد. نگارنده در اين نوشتار، با استفاده از دو سفينه‌ي كهن و متأخّر و نيز نسخ ديوان كمال‌الدّين اسماعيل(568؟–635 ق.)، نشان داده است كه قطعه‌اي در ديوان كمال‌الدّين، در تذكره‌ي دولتشاه (تأليف: 892 ق.) به اشتباه به فرخاري، -از شاعران سده‌ي پنجم هجري- منسوب شده كه اين اشتباه به تذكره‌ها و منابع معاصر نيز راه يافته است.

One area of research in classical Persian literature is the attribution of poems to different poets making researchers cautious in dealing with such biographies and collections. Yet, one cannot ignore such attributions all together as there are sometimes instances where one can recognize the true writer of a piece of poetry. In this paper, with the help of two collections, one recent and one old, as well as the collected poems of Kamālodin Ismāil it is argued that a piece of his poetry has been of wrongly attributed to Farkhāri in Dowlatshāh Samarghandi’s Poets’ Biography.