تحليل و بررسي آرايه ي «تقابل فعل» در سروده هاي سعدي و حافظ

Analytical Study of Discordant Verbs, a Trope Exclusive to Sa’di and Hafez

يكي از آرايه‌هاي هنري در ادبيات فارسي «تقابل يا تنافي فعل» است كه در ساحت زبان رخ مي‌نمايد و صنعتي بديعي به شمار مي‌آيد. آرايه‌ي تقابل فعل اگر هنرمندانه و به صورت پيوسته همراه با آرايه‌هايي همچون لفّ و نشر و جناس، شكل بگيرد بر بلاغت و زيبايي سخن مي‌افزايد. اين آرايه از نظر بسامد و فراواني كه بتواند ويژگي سبكي محسوب شود يعني از فراواني برخوردار باشد فقط در شعر و نثر جناب سعدي و حضرت حافظ، ديده مي‌شود و منحصر به اين دو قلّه شعر و ادب فارسي دري است. نگارنده در اين گفتار مي كوشد با نيم نگاهي به هنر شعر و ساحت زبان به ضرورت آرايه ي بديعي «تقابل فعل» به بررسي و تحليل آن در شعر سعدي و حافظ بپردازد.

“Discordant Verbs”, a literary trope involving juxtaposition of opposite verbs, is employed as a verbal rhetoric device in literary works. If used artistically and accompanied by such figures of speech as parallelism and pun, this literary device can add to the impressive eloquence of the speech. However, it is not so frequently used as to be considered a typical style in writing, and is exclusive to Sa’di and Hafez. By reviewing the way language and poetry are interrelated the researcher here tries to explore and analyze the figure of speech of “discordant verbs” in the poems of Sa’di and Hafez.