بررسي توسعه سياسي در عصر مشروطه و دهه اول انقلاب اسلامي ( 57 تا 67)

Political Development in the Era and After the Iranian Constitutional Revolution an‎d the First Decade of the Islamic Revolution (57-67)

توسعه نيافتگي سياسي جامعه با پتانسيل هاي موجود يكي از مسائل اجتماعي– سياسي جامعه ايران است. چرا كه با وجود ظرفيت ها، پتانسيل ها و توانمندي هاي جامعه، كشور ما از روند مناسبي براي توسعه سياسي برخوردار نبوده است. توسعه زماني مي تواند آثار مثبتي بر جامعه داشته باشد كه پايدار و موزون باشد. جهت حصول به توسعه پايدار بايد از همه ظرفيت ها و پتانسيل هاي جامعه به شكل مطلوب استفاده كرد تا روند، ساختار و كاركرد توسعه سياسي متناسب با شرايط و نيازهاي جامعه باشد. با شناخت و آگاهي از ظرفيت ها و پتانسيل هاي جامعه، مي­توان برنامه ريزي مناسبي براي توسعه سياسي كشور داشت. به نظر مي رسد فضاي سياسي اجتماعي ايران از يك صد سال گذشته به اين طرف، در مسير توسعه سياسي خود با چالش ها و موانع متعددي روبرو بوده است. در باب توسعه نيافتگي سياسي در دوران مشروطه مي توان به عواملي چون استعمار و امپرياليسم و زياده خواهي بيگانگان در بعد خارجي و ناتواني و بي­كفايتي نظام سياسي و مشكلات داخلي در بعد داخلي اشاره كرد. ايران در دوره مشروطه با وجود ثروت هاي هنگفت نفتي در طول سال هاي 1357 – 1340، به ويژه در اواخر اين دوران، به واسطه بي توجهي به واقعيت هاي داخلي و خارجي نتوانست به توسعه سياسي دست پيدا كند. زيرا الگوي توسعه كشور بيش از آن كه متناسب با شرايط داخلي باشد، طبق ساختارهاي كشورهاي توسعه يافته تدوين گرديد. جامعه انقلابي ايران در دهه اول انقلاب به خصوص با پايان يافتن جنگ تحميلي با توجه به باورهاي اسلامي و ضرورت هاي انقلابي و مطلوبيت هاي اجتماعي و حضور مردم در تمامي صحنه ها و مشاركت آنان در ابعاد سياسي و اجتماعي به عنوان يك عامل مهم، توسعه سياسي را آغاز كرد. پرسش اصلي مقاله اين است كه عوامل مؤثر بر عدم شكل گيري توسعه سياسي در دوران مشروطيت و توسعه سياسي نسبي در دهه پس از انقلاب اسلامي چه بوده است و دراين مدت توسعه سياسي چه فراز و فرودهايي را پشت سر گذاشته و با چه چالش هايي مواجه بوده است؟ فرضيه تحقيق نيز به شرح زير است: فقدان آگاهي سياسي و عدم بلوغ فكري توده مردم( بي سوادي، محدوديت در انتخاب كردن و انتخاب شدن، مشاركت سياسي منفعلانه، فقدان فضايي براي مخالفت) در دوران مشروطه و آگاهي و بلوغ نسبي مردم و گسترش فعاليت هاي انتخاباتي و افزايش رقابت و مشاركت سياسي فعالانه همه جانبه آنان در انقلاب اسلامي ( به ويژه دهه نخست انقلاب) از عوامل تاثيرگذار و فراز و فرودهاي دو دوره مي باشد. روش تحقيق توصيفي- تحليلي مي باشد و دو دوره مشروطه و دهه اول انقلاب اسلامي در زمينه توزيع قدرت و توسعه سياسي توصيف و تحليل مي شود.