عليت در نظام فلسفي كانت

نظرگاه كانت در باب عليت - تقرير اصل عليت و اثبات آن - معطوف به مباحثي است كه هيوم درباره انكار عليت گفته است. كانت با نقد نظريه هيوم سعي مي‌كند نظرگاهي جامع و منسجم در باب نحوه پيدايش اصل عليت و كاربرد آن در معرفت بشري بپروراند. فهم نظريه كانت درباره عليت بر فهم اجزاء ديگر فلسفه او متوقف است. از نظر اغلب مفسران و شارحان كانت، براي فهم نظريه عليت در نظام فلسفي كانت بايد بخش »استنتاج استعلائي« كتاب نقد عقل محض را فهميد كه كار چندان سهل و آساني نيست. در اين مقاله سعي كرده‌ايم با استفاده از شرح و تفسيرهايي كه شارحان و مفسران كانت عرضه كرده‌اند، نخست استنتاج استعلايي را - البته تا جايي كه با بحث عليت در ارتباط است - فهم كنيم و سپس ادله وي بر اثبات عليت را در »تشابه دوم« ذيل تحليل اصول از كتاب نقد عقل محض تحليل و بررسي كنيم. اين نكته نيز قابل توجه است كه تفكر كانت در باب عليت دوره‌هاي مختلفي را سپري كرده است، در اين مقاله تنها با دوره پس از نقد عقل محض سر و كار داريم.

Kant’s view on causality - the principle of causality and its proofs- are based on debates addressed by Hume who believed that the notion of cause is fictitious and illusory. Criticizing Hume’s view of causality, Kant attempts to develope a coherent and comprehensive perspective that explains how theory of causality was born and applied in human cognition. Understanding kant’s theory of causality depends on understanding the other elements of his philosophy. According to most of his commentators and interpreters, to grasp the causality theory in Kantian philosophical system one has to understand the transcedental dialectic in Kant’s critique of pure reason - which is not an easy task to do. In this article we attempt to give a simple account of transcedental deduction to the extent it concerns to the causality debate. It should be noted that Kant’s thoughts on causality have evolved through different phases. Anyway, this article deals only with the era after the critique of pure reason.