رويكرد فخر رازي به تحليل معناييِ «معرفت» و واژگان مرتبط با آن در متون ديني

رازي با تحليل واژگان مرتبط با مفهوم معرفت از جمله شعور، ادراك، فقه، فهم و ... كه از متون ديني استخراج كرده است، نتايجي معرفت شناختي را در اختيار ما قرار مي دهد. از جمله نتايج به دست آمده آن بوده كه كسب معرفت براي انسان امري ممكن است و در عين حال انسان محدوديت هاي معرفتي دارد؛ معرفت امري مشكك است؛ افراد بر اساس استعداد خويش در يكي از مراتب معرفت قرار مي گيرند و اين گونه نيست كه تمام باورهاي انسان موجه باشند؛ همچنين اينكه معارفي مانند علم لدني، علم حدسي و فراست را نمي توان توجيه عقلاني كرد. تحليل فخر از واژگان مرتبط با معرفت نشان مي دهد كه معرفت با ساير ابعاد وجودي انسان داراي تاثير متقابل است. همچنين تحليل وي زمينه ساز استخراج نكاتي بود كه امكان تعريفي ديني از معرفت را در اختيار ما قرار مي دهد. در اين تعريف، علاوه بر مولفه هاي باور و صدق، به تنوع كمي و كيفي قواي معرفتي انسان ها و نقش اعتماد به ديگران (به ويژه پيامبران) نيز توجه شده است. اين تعريف، برون گرايانه است و نشان مي دهد كه اموري چون رفتار و عوامل ماورايي بر معرفت با محوريت باور مدخليت دارند. بنابراين تفاوت نحوه ارتباط انسان ها با ماوراء سبب تشكيك در معرفت است. بر اين اساس هدف اين مقاله ارائه تعريف جديدي از معرفت در فضاي مباحث معرفت شناختي با استفاده از مطالب ارائه شده توسط فخر رازي است و براي اين هدف از روش توصيفي - تحليلي بهره برده ايم.