آسيب‌شناسي «معرفت ديني» در عصر ابن‌رشد و صدرالدين شيرازي (مورد مطالعه: «فصل المقال فيما بين الحكمة و الشريعة من الاتصال» و رسالۀ «سه اصل فلسفي»)

در مقالۀ حاضر در صدد بررسي وضعيت «معرفت ديني» عصر دو حكيم اسلامي ابن‌رشد (520 - 595 هـ.ق) و صدرالمتألهين شيرازي (979 - 1045هـ ق) مبتني بر دو اثر «فصل المقال...» ابن‌رشد و «رسالۀ سه اصل» صدرالمتألهين هستيم. هدف از انجام دادن اين پژوهش، بازخواني موضع آسيب‌شناسانه‌اي است كه هر يك از اين دو فيلسوف در مواجهه با روندهاي معرفتي جامعۀ اسلامي عصر خود اتخاذ و با چنين تبييني، بخشي از وضعيت تفكر آن عصر را ثبت كرده‌اند. روش پژوهش، توصيفي - تحليلي است. در اين نوشتار، نخست به بررسي اجمالي وضعيت اجتماعي ـ سياسي حاكم بر فضاي فكري عصر دو حكيم پرداخته شده، سپس به موضع‌گيري هر يك از اين دو انديشمند نسبت به جريان‌هاي موجود در عرصۀ تفكر ديني عصر خود در دو كتاب مورد مطالعۀ پژوهش پرداخته‌ايم و در ادامه، به مقايسۀ تشابهات و تمايزات انديشۀ دو حكيم در اين زمينه اقدام كرده‌ايم و در پايان به اين نتيجه رسيديم كه هر دو متفكر، با معيارهاي متفاوتي در صدد بررسي «موانع حصول معرفت ديني» هستند. با مبنا قرار گرفتن علوم شرعي همچون فقه، در معرفت ديني، آسيب‌هاي اصلي از نظر ابن‌رشد عدم استفاده از روش‌هاي عقلاني در استنباط علوم شرعي است و با مبنا قرار گرفتن علوم اخروي در معرفت ديني، اين آسيب‌ها از نظر صدرالمتألهين، عدم توجه به «معرفت نفس» و علوم مكاشفات است.