اثر رقابت گياهي بر كارايي مصرف آب كشت مخلوط شنبليله و سياه دانه در رژيم هاي مختلف رطوبتي

Effect of Plant Competition on Water Use Efficiency of Intercropping Fenugreek and Nigella under Different Moisture Regimes

افزايش كارايي مصرف آب يكي از مهمترين راهكارهايي است كه در كاهش بحران كمبود آب مؤثر است. در اين راستا اثر رقابت گياهي بر كارايي آب مصرفي شنبليله و سياه دانه تحت رژيم هاي مختلف رطوبتي مورد بررسي قرار گرفت. در اين آزمايش سه رژيم مختلف رطوبتي شامل W1؛ بدون تنش (آبياري كامل)، W2؛ تنش ملايم (آبياري بر اساس 75 درصد W1)، W3؛ تنش شديد (آبياري بر اساس 50 درصد W1) به عنوان عامل اصلي و پنج آرايش كشت شامل كشت خالص شنبليله، كشت خالص سياه دانه و سه نسبت مخلوط (2:1، 1:1، 1:2 شنبليله و سياهدانه) به عنوان عامل فرعي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه بيشترين ميزان كارايي مصرف آب در توليد دانه مربوط به تركيب شنبليله با سياه دانه (با نسبت 1:2) است. در شرايط تنش ملايم، ميزان كارايي مصرف آب مربوط به تركيب شنبليله با سياه دانه (1:2) از كشت خالص تحت شرايط بدون تنش بيشتر بود. در شرايط بدون تنش، بيشترين مقدار كارايي مصرف آب در توليد زيست توده در تيمارهاي شنبليله: سياه دانه (1:2) و (2:1) و كمترين مقدار آن در كشت خالص سياه دانه نشان داده شد. نسبت برابري آب در تيمارهاي مخلوط در مقايسه با كشت خالص دو گياه شنبليله و سياه دانه از برتري بيشتري برخوردار بود به گونه‌اي كه در شرايط تنش ملايم بيشترين نسبت برابري آب در تيمار‌هاي شنبليله: سياه دانه (1:2) و (2:1) به ترتيب با ميانگين 47/1 و44/1 مشاهده شد. به طور كلي نتيجهگيري ميشود كه ايجاد رقابت بين گونهاي در گياهان رهيافت مهمي براي افزايش راندمان مصرف آب و توليد محصول در شرايط تنش خشكي است.

Increasing water use efficiency (WUE) is one of the most important strategies for mitigating water deficiency crisis. The aim of this study was to investigate the effect of plant competition on water use efficiency of intercropping under different moisture regimes. The experiment was a split–split-plot design with three replications. The main plot consisted of three levels of soil moisture including W1: full irrigation, W2: mild stress (irrigation on the basis of 75% W1), W3: severe stress (irrigation on the basis of 75 % W1). The subplot contained five planting patterns: fenugreek sole crop, nigella sole crop and three mixed ratios (2:1, 1:1, 1:2 of fenugreek and nigella). Results showed that the greatest WUE for seed production (WUEs) was obtained in fenugreek: nigella (1:2) treatment under drought stress conditions. Under mild stress conditions, the WUEs in fenugreek: nigella (1:2) treatment was even higher than nigella sole crop under no stress conditions, under which the highest WUE for biomass was observed in fenugreek: nigella (1:2) and (2:1) treatments and the lowest level was in nigella sole crop. The water equivalent ratio (WER) of intercropping treatments was superior to each of the sole crops of fenugreek and nigella. Under mild stress conditions, the maximum level of WER in fenugreek: nigella (1:2) and (2:1) treatments was 1.44 and 1.47, respectively. It can be concluded that interspecies competition is one of important strategies to increase the WUE and production under drought stress conditions.