بررسي و مقايسه تجمع فلزات سنگين در سبزيجات آبياري شده با آب چاه و رودخانه قره‌سو

Investigation and Comparison of Heavy Metals Accumulation in Vegetables Irrigated with Well Water and Ghareso River

اين پژوهش به منظور بررسي تجمع فلزات مس، آهن، روي، كادميوم و منگنز در سبزيجاتي نظير اسفناج (Spinaciaoleracea) ، شنبليله (Trigonella foenum-graceum) و شويد (Anethum graveolens) تحت آبياري با آب آلوده روخانه قره سو با دو تيمار آب آلوده و آب چاه (شاهد) انجام شد. مطالعه بر روي ريشه و اندام هوايي اين سبزيجات در سه تكرار به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي صورت پذيرفت. نتايج نشان داد كه آب آلوده باعث افزايش معني دار غلظت مس،آهن، روي و منگنز در اسفناج شد (05/0 و 01/0>P) ، ولي روي تجمع كادميوم اثر معني داري نداشت. هم چنين تيمار آب آلوده اثر افزايشي معني داري (01/0>P) بر غلظت آهن و كادميوم در شنبليله داشت ولي اثر معني داري روي غلظت مس، روي و منگنز نگذاشت. در شويد، آب آلوده باعث افزايش معني دار (05/0 و 01/0>P) تمام فلزات شد. براي سه نوع سبزي اسفناج، شنبليله و شويد بيشترين تجمع آهن، روي و كادميوم در ريشه گياهان و براي مس و منگنز در اندام هوايي به دست آمد. ترتيب ميزان تجمع پنج فلز در اسفناج، شنبليله و شويد به صورت آهن>منگنز>روي>مس>كادميوم بود. آهن بيشترين و كادميوم كمترين تجمع را در گياهان داشت. غلظت مس و آهن در اندام هوايي و ريشه اسفناج، شنبليله و شويد بر اساس استاندارد WHOبيشتر از حد مجاز بود. مقدار روي و منگنز در اندام هوايي و ريشه اسفناج، شنبليله و شويد بر اساس برخي استانداردها كمتر از حد مجاز و از نظر بعضي بيشتر از حد مجاز بود. مقدار كادميوم در اندام هوايي و ريشه سبزيجات مورد بررسي از نظر تمام استانداردها بيشتر از حد مجاز بود.

This study was conducted to investigate accumulation of Cu, Fe, Zn, Cd, and Mn in different vegetables such as spinach (Spinacia oleracea), fenugreek (Trigonella foenum-graceum) and dill (Anethum graveolens) under irrigation with contaminated water of Ghareso River and well water (control), as two treatments. This study was carried out on root and shoot of three vegetables with three replications as split-plot in a randomized complete block design. The results showed that contaminated water significantly increased the concentration of Cu, Fe, Zn, and Mn in spinach (P Mn > Zn > Cu > Cd. Fe had the highest and Cd had the lowest accumulation in plants. The concentration of Cu and Fe in the shoot and root of spinach, fenugreek, and dill was higher than the WHO standard. The contents of Zn and Mn in the shoot and root of spinach, fenugreek, and dill were below the permissible limit of some standards, but more than the other standards. The amount of Cd in the shoot and root of the examined vegetables was higher than the permissible limit of all standards.