عنوان مقاله :
نقش عوامل اجتماعي در معرفت رياضي و منطقي، بر‌مبناي ديدگاه‌هاي مكتب ادينبرا
عنوان به زبان ديگر :
The Social Factors in Mathematical and Logical Knowledge; According to Edinburgh School
پديد آورندگان :
شهرياري، شهرام پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي
كليدواژه :
جامعه‌شناسي معرفت علمي , برنامهٔ قوي , صدق ضروري , تمايز توجيه تبيين , مكتب ادينبرا , نسبي انگارانه
چكيده فارسي :
برنامه قوي در جامعه‌شناسي معرفت علمي با نام مكتب ادينبرا و ديدگاه‌هاي نسبي‌انگارانة اين مكتب شناخته شده است. براساس اين رويكرد، همة آن‌چه «معرفت» به‌شمار مي‌رود، صرف‌نظر از صدق يا كذب آن، عللي دارد كه به پذيرش آن در جامعه انجاميده است و جامعه‌شناس موظف است كه اين علل را بيابد. اين برنامه، برخلاف برنامه‌هاي ضعيف‌تري كه معرفت علمي را استثنا مي‌كردند، بر اين ايده مبتني است كه عوامل اجتماعي در شكل‌گيري معرفت علمي تجربي و حتي رياضيات و منطق، يعني معرفت‌هايي كه از سنخ ضروري به‌شمار مي‌روند، نيز نقش دارند. در اين مقاله درصدديم ديدگاه‌هاي مكتب ادينبرا را در زمينة منطق و رياضي معرفي و تبيين كنيم. بهاين‌منظور، نخست مباني فكري اين رويكرد را به‌اجمال معرفي و سپس ديدگاه‌هاي اصلي آنان را دربارۀ نقش ابعاد جامعه‌شناسانه در منطق و رياضيات به‌اختصار ذكر مي‌كنيم. در بخش‌هاي بعدي مقاله مهم‌ترين يا بديع‌ترين مطالعات موردي عرضه‌شده را بررسي و آن‌ها را درباب برهان خلف، تصميم‌گيري و چانه‌زني در رياضيات، اثبات گزاره‌هاي رياضي، و اعتبار استدلال‌هاي منطقي نقد و ارزيابي مي‌كنيم و در‌انتها نيز نكاتي دربارة رويكرد نظري آنان و نتايجي كه به‌نظر مي‌رسد مي‌توان از اين بحث گرفت مطرح خواهيم كرد.
چكيده لاتين :
The "Strong Programme" in the sociology of scientific knowledge is known by Edinburgh school and the relativistic approach of this school. According to their attitude all things accounted as "knowledge", have causes that make them acceptable in the society; no matter they are right or wrong. and the sociologists have to find these causes. This program, despite weaker programs that exclude scientific knowledge, is based on the idea that social factors have a role in the formation of empirical scientific knowledge, and even mathematics and logic -- types of essential knowledge. In this article we are trying to introduce and explain Edinburgh school's thought on logic and mathematics. So, first of all we will introduce the intellectual foundations of this school, and then we will try to explain briefly its main approaches with respect to sociological aspects in mathematics and knowledge. Then we will focus on the most important and outstanding case studies and their appraisal. Finally we will bring forward some points about their theoretical approaches and present some conclusions that seem to be drawn from this discussion.
