اثر خاكورزي حفاظتي و روش‌هاي آبياري بر بهره‌وري مصرف آب و عملكرد گندم در تناوب با پنبه (مطالعۀ موردي در استان فارس)

Effect of Conservation Tillage and Irrigation Methods on Water Productivity and Wheat Yield in Rotation with Cotton (Case Study in Fars Province)

در اين تحقيق اثر روش‌هاي خاك‌ورزي حفاظتي و آبياري بر خصوصيات خاك، بهره‌وري مصرف آب و عملكرد گندم در قالب طرح كرت‌هاي خرد شده با نه تيمار و سه تكرار بررسي شده ­است. اين تحقيق از سال 1389 تا 1391 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي بختاجرد در شهرستان داراب فارس اجرا شد. روش‌هاي آبياري شامل آبياري قطره‌اي نواري، آبياري سطحي و آبياري باراني به عنوان عامل اصلي و سه روش خاك‌ورزي: مرسوم، كم‌خاك‌ورزي و بي‌خاك‌ورزي به عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شدند. جرم مخصوص ظاهري خاك، نفوذپذيري خاك، ميزان آب مصرفي، عملكرد گندم و بهره‌وري مصرف آب آبياري تعيين شد. نتايج تحقيق نشان مي­دهد كه روش‌هاي خاك‌ورزي و آبياري اثر معني‌داري بر جرم مخصوص ظاهري خاك دارند به طوري كه در آبياري نواري قطره‌اي، در مقايسه با ديگر روش‌هاي آبياري، جرم مخصوص ظاهري خاك بيشتر نشان داده شده­است. همچنين، جرم مخصوص ظاهري خاك در روش‌هاي خاك‌ورزي حفاظتي، نسبت به خاك‌ورزي مرسوم، به طور متوسط 2/4 درصد بيشتر است. عملكرد گندم در روش‌هاي آبياري تحت فشار نسبت به آبياري سطحي بيشتر است. در روش‌هاي آبياري نواري قطره‌اي و باراني، در مقايسه با روش آبياري سطحي، به ترتيب 59 و 40 درصد صرفه ­جويي در مصرف آب نشان داده شده است. بيشترين مقدار بهره‌وري مصرف آب مربوط به آبياري نواري قطره‌اي و كمترين آن مربوط به آبياري سطحي است.

In this study, effect of conservation tillage and irrigation methods on soil properties, water productivity, and wheat yield was evaluated by using split plot experimental design with nine treatments and three replications. Main plots were irrigation methods including surface irrigation (gated pipe), tape irrigation, and sprinkle irrigation. Tillage methods including zero tillage (direct drilling), reduced tillage, and conventional tillage (control treatment) were considered as sub plots. Soil bulk density, infiltration rate, water consumption, wheat yield, and water productivity were measured in different tillage and irrigation treatments. Results showed that both tillage and irrigation methods had significant effect on soil bulk density in such a way that drip irrigation had the maximum soil bulk density compared to the other irrigation methods. Meanwhile, conservation tillage methods increased soil bulk density compared to the conventional tillage for 2.4%. Wheat yield was higher in pressurized irrigation methods compared to the surface irrigation. The maximum water consumption was related to the surface irrigation, and drip irrigation had the minimum water consumption. Drip and sprinkle irrigation saved water for 59 and 40%, respectively compared to the surface irrigation. The highest water productivity was obtained from drip irrigation and surface irrigation had the lowest water productivity.