تاثير پذيري ابن مسكويه از فارابي در مسئله اعتدال و سعادت

بعد از عصر ترجمه و توجه مسلمانان به مفاخر فكري و فرهنگي يونانيان يكي از آثاري كه مورد اقبال ايشان قرار گرفت كتب اخلاقي ارسطو بود، هر چند كه ديدگاههاي مابعدالطبيعي و منطق او هم مورد عنايت و توجه مسلمانان قرار گرفت اما توجه ايشان به آثار اخلاقي ارسطو، با وجود ديدگاههاي متنوع ديگري كه در اين حوزه وجود داشت، محل تامل و امعان نظر است. در اين ميان مي توان مشخصاً از انديشمندان بنامي نام برد كه بخشي از تلاش فكري خود را مصروف بحث اخلاق و فلسفه اخلاق نموده و در ميان نظامهاي گوناگون فكري در اين عرصه توجه شان را معطوف ارسطو و نظريه معروف «اعتدال طلايي» وي كرده اند؛ فارابي و ابن مسكويه از آن جمله اند. فارابي كتاب تحصيل السعاده را نوشته و ابن مسكويه كتاب الطهاره و تهذيب اخلاق را، و هر دو حكيم در طراحي نظام اخلاقي خويش توجهات ارسطويي را نشانگرند. اما در اين ميان، اين فارابي است كه حلقه اتصال حكماي بعد از خود با انديشه ارسطويي محسوب مي شود. در اين مقاله سعي شده تا با مقايسه ديدگاه ابن مسكويه با فارابي، آنهم در بخشي از مسائل اخلاق، يعني نظريه اعتدال، سعادت و فضيلت، تاثير تحليل فارابي بر آراء او نشان داده شود و ضمناً وجوه مشترك دو حكيم نيز كه عموماً برگرفته از اعتقادات ديني مشترك ايشان است، بازنمايي شود و بدينوسيله به اين نتيجه رهنمون مي شويم كه ابن مسكويه هم متاثر از فارابي و هم متاثر از ارسطو است. تاثير از ارسطو در اصل نظريه اعتدال و تاثير از فارابي در تحليل آن نظريه و آموزه هاي ديني مورد اعتقاد اوست.