بررسي عملكرد دانه و اجزاي عملكرد برخي ارقام گندم بهاره در تاريخ‌هاي مختلف كاشت در نيشابور

Seed Yield and Yield Component of Some Spring Wheat Varieties as Affected by Different Sowing Dates in Neishabour

دست­يابي به عملكرد بالا از طريق انطباق مراحل رشد رويشي و زايشي گياه با شرايط مساعد محيطي به ­وسيله انتخاب تاريخ كاشت مناسب براي ارقام گندم ممكن مي­باشد. به­ منظور بررسي عملكرد و اجزاي عملكرد برخي ارقام گندم بهاره در تاريخ­ هاي مختلف كاشت در نيشابور، اين پژوهش طي دو سال زراعي 1394-1392 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي نيشابور انجام شد. در اين راستا شش رقم گندم چمران، پيشتاز، بهار، سيروان، سيوند و پارسي در سه تاريخ كاشت 20 مهر، 20 آبان و 20 آذر در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي و به­ صورت كرت­ هاي خرد شده در سه تكرار كشت شدند. تاريخ­ هاي كاشت در كرت­ هاي اصلي و ارقام گندم در كرت­ هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه تاريخ كاشت اثر معني­ داري بر تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، تعداد روز تا سنبله رفتن، تعداد روز تا رسيدگي، طول دوره پرشدن دانه، عملكرد دانه و شاخص برداشت داشت. در بين تاريخ­ هاي كاشت بالاترين و پايين­ترين عملكرد به­ترتيب مربوط به تاريخ كاشت اول (20 مهر) و تاريخ كاشت آخر (20 آذر) بود. اثر متقابل سال × تاريخ كاشت بر عملكرد دانه در سطح يك درصد معني­ دار بود. با تاخير در كاشت عملكرد دانه در سال اول و دوم به­ ترتيب به ميزان 46 و 48 درصد كاهش يافت. بين ميانگين­هاي عملكرد دانه در دو سال آزمايش تفاوت معني­ داري وجود داشت. عملكرد دانه سال اول و دوم آزمايش به­ ترتيب 6235 و 5064 كيلوگرم در هكتار بود. نتايج تجزيه همبستگي نشان داد كه تعداد سنبله در واحد سطح بيشترين تأثير را در بين اجزاي عملكرد بر عملكرد نهايي گندم داشت. نتيجه اين تحقيق نشان داد كه بهترين تاريخ كاشت در نيشابور براي دست­يابي به بالاترين عملكرد، تاريخ كاشت 20 مهر با مقدار 6494 كيلوگرم در هكتار و مناسب­ ترين رقم پارسي با مقدار 6000 كيلوگرم در هكتار مي­باشد كه بيشترين توليد سنبله در واحد سطح و بيشترين شاخص سطح برگ در مرحله گرده ­افشاني نيز در اين تركيب به ­دست آمدند.

Highest seed yield of wheat can be produced when planting date coincides with suitable environmental condition for its growth and development. To study the yieldand yield components of some spring wheat varieties in different sowing dates, a field experiment was conducted in Neishabour during 2013-2015 cropping seasons, using a split plot experiment based on a randomized complete block design with three replications. Three sowing dates were October 11, November 10 and December 10 which were assigned to main plots and six sping wheat cultivars Chamran, Pishtaz, Bahar, Sirvan, Sivand and Parsi to the sub –plots. Results of combined analysis showed that sowing date had significant effect on the number of spikes per square meter, the number of seed per spike, number of days to heading, number of days to maturity, grain filling period, seed yield and harvest index. The highest and lowest seed yields were obtained from sowing date of the October 11 and December 10 respectively. Interaction between year and sowing date was significant for seed yield. Delaying the sowing date decreased seed yield for first and second year by 46% and 48% respectively. Mean seed yield of varieties for two years was 5649 kg.ha-1. The mean grain yield for first and second year were 6235 and 5064 kg.ha-1 respectively. The results of correlation analysis showed that the number of spike per square metter had the most effect on seed yield and yield components. In general, results revealed that highest yield for the varieties under study are sowing date of October 11. Parsi is the best one for this region, because is produced highest seed yield, number of spikes per meter squared LAI at anthesis.