بررسي تحول آيين پهلواني و عياري در ايران با تاكيد بر خراسانِ سده‌هاي هفت و هشت هجري

The analysis on development of chivalry and knighthood conduct in Khorasan 7th- 8th AH/13th- 14th AD centuries

آيين پهلواني و عياري با شيوه‌ها و اشكال گوناگون در تاريخ بسياري از ملت‌ها وجود داشته و از جايگاه رفيع و مهمي برخوردار بوده است. در تاريخ ايران زمين نيز اين پديده، از پيش از اسلام تا روزگار معاصر، در جامعة شهري و روستايي نقش‌ها و كاركردهاي متفاوتي داشته است. اين آيين به اقتضاي هر عصر، برخي ويژگي‌ها را از دست داده و پاره‌اي عناصر ديگر را اخذ كرده است. در پي ايلغار مغول به ايران در سدة هفتم هجري، نهادهاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي، براي مدتي كارايي پيشين خود را از دست دادند و جامعة ايراني، براي نخستين بار در دورة اسلامي، با چالش بزرگي روبرو گرديد. شرايط جديد اجتماعي و سياسي، زمينة نقش آفريني و كنش گري پهلوانان و عياران را در عرصه‌هاي سياسي و اجتماعي اين دوره فراهم آورد. موضوع اين مقاله بررسي چگونگي شكل گيري تحولات آيين پهلواني و عياري در دورة مورد بحث است و درصدد پاسخگويي به اين سؤال است كه چرا و چگونه پهلوانان و عياران به ماهيت سياسي و اجتماعي در جامعة اين عصر دست يافتند. در پژوهش‌هايي كه تا كنون در اين زمينه به خامه درآمده است چگونگي اين تحول مورد بررسي قرار نگرفته، اما اين نوشته با روش توصيفي-تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي درصدد بررسي و تحليل اين موضوع است. نوشتة حاضر با اتكاء به منابع تاريخي درصدد اثبات اين موضوع است كه دورة مورد بررسي، در تحول آيين فتوت، تا روزگار خود مهم‌ترين عصر تاريخي به حساب مي‌آيد و سرزمين خراسان مهم‌ترين نقش را در اين فرآيند داشته است.

The chivalry and knighthood conduct (Ayyāri) have been found in histories of many nations in different forms and types and had high status and important position. This phenomenon has played different roles and functions in the Iranian history in urban and rural communities from the pre-Islamic era to the recent time. During time, this tradition has lost some characteristics and achieved other elements due to social changes. Pursuant to Mongol Invasion (Ilqar) to Iran in 7th AH/13th AD century, political, economic and social institutions lost their previous effectiveness for a while and Iranian Community was exposed to a great challenge for the first time in the Islamic Period. The new sociopolitical conditions prepared new roles and functions for champions (Pahlivānān) and knights (Ayyārān) in the social and political scenes of this era. The Subject of the current investigation is to analyze the formation and later developments of chivalry and knighthood conducts during the aforesaid period and attempts to answer this question that why and how champions and knights achieved the social and political significance in the society at this period. The quality of the given development has not been examined in the current literutre, thus the present paper intends to review and analyze this issue using descriptive- analytical method and via written sources. Based on historical sources, the current paper tends to prove this point that the aforementioned period is the formative period for developing chivalry conduct.