بررسي نظريه‌هاي صدق و كذب در حوزه زبانشناسي بر محور آيۀ نخست سورۀ منافقون

Study of Theories of Truth and Falsity Based on the First Sign of Surah Munafiqun (Feudists)

در حوزه زبان‌‍‌شناسي نظريه هاي پرشماري در تعريف صدق و كذب جريان داشته است. انديشمندان مسلمان نيز در حوزه هاي مختلف علمي بدين امر همت گماشته اند. آنان دو ملاك براي صدق و كذب در نظر داشته اند، مطابقت يا مطابقت‌ نداشتن با واقع خارجي و مطابقت‌ يا مطابقت‌ نداشتن با باورِ خبردهنده. با توجه بدين دو ملاك چهار نظريه پديد آمده است: نظريه مطابقت، ديدگاه نظّام، ديدگاه جاحظ و نظريه صدق و كذب فعلي و فاعلي. پيروان هر چهار نظريه به آيه نخست سورۀ منافقون استناد كرده اند. در اين آيه از سويي منافقان به پيامبريِ پيامبر اكرم شهادت دادهاند و از سويي ديگر خداوند بر دروغگو بودن منافقان شهادت داده است. بررسي بيشتر مفاد اين آيه و البته در نظر گرفتن برخي از آيات وارد در اين موضوع، به برتري ديدگاه چهارم مي انجامد. مطابقت و مطابقت‌نداشتن با واقع عيني، صدق و كذب فعلي (خبري) است و مطابقت و مطابقت‌نداشتن با باورِ خبردهنده صدق و كذب فاعلي (مخبِري) است. تفكيك بين دو حيثيت فعلي و فاعلي در صدق و كذب نتايج توجه برانگيزي را در تفسير آيات قرآن در پي‌خواهد داشت.

In linguistics, there have been a large number of theories in defining truth and falsity. Muslim scientists have attempted to do this in different scientific fields. They consider 2 criteria for truth and falsity: congruity or incongruity with the external event, and informative belief. Regarding these 2 criteria, 4 theories have been formed: Correspondence Theory; Nazzam’s viewpoints; Jahez’s viewpoints as well as subjective and objective theory of truth and falsity. The adherents of the 4 theories have referred to the first sign of Surah Munafiqun. In this sign, on the one hand, the feudists have testified to the prophecy of Prophet Muhammad (PBUH), and on the other, God Has testified to their being liars. Investigation of the characteristics of the sign as well as some other relevant signs has considered the 4th theory as the best. Congruity and incongruity with the objective reality is the verbal truth and falsity whereas congruity and incongruity with the informative belief is the subjective truth and falsity. Making a distinction between the two subjective and objective situations in truth and falsity will lead to noticeable results in the interpretation of Koranic signs.