مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تحليل گرايش‌هاي پست مدرن در متن«دف» براهني

چكيده فارسي :

متن «دف» به عنوان نخستين شعر خطاب به پروانه‌ها نماينده‌ي بخشي از چالش‌هاي اخير شعر ِفارسي است كه در اين مقاله تلاش مي‌شود تا گرايش‌هاي پست مدرن در آن شناسايي و تحليل شود. با توجه به گوناگوني و گستردگي بيش از حد مضامين و تعاريف پيرامون مفهوم پست مدرنيسم، نگارنده‌ي اين مقاله تلاش كرده است تا تحليل و ارزيابي خويش را مبتني بر بوطيقاي يكي نحله‌هاي شعر پست مدرن آمريكا (شعر زبان) و آراي چهره‌ي شاخص آن نحله (چارلز برنستاين) محدود و منحصر كند تا به معيار ملموس‌تري براي تحليل و تفسير دست يابد. يافته‌هاي اين مقاله نشان مي‌دهد كه در «دف» اجراي متني آزاد سازي تاريخ شعر (عرفان) فارسي صورت مي‌پذيرد؛ شاعر تلاش مي‌كند تا از طريق آواي دف، معنا (يا «حس معنا») را منعكس كند؛ اگر چه همواره در سطرهاي گوناگون آن گريز از معنا مشاهده مي‌شود اما اين گريز از معنا همسان با بي‌معنايي نيست بلكه صحيح‌تر آن است كه آن را گريز از معناي واحد و قطعي دانست و بالاخره اينكه متن دف قطعا يك متن روايي نيست چه اينكه در آغاز هر بند يا هر سطر افقي تازه در ديدگان مخاطب گشوده مي‌شود و حدس اينكه در جمله‌ي بعدي چه پيش خواهد آمد و كجا شعر تمام خواهد شد براي خواننده غير ممكن است هر چند ترجيع شعر به طور تقريبي با نظمي شبيه شعر روايي رعايت شده است. در مجموع با اين كه يافته‌هاي اين مقاله وجود برخي گرايش‌هاي پست مدرن در متن «دف» را تأييد و تصديق مي‌كند، اما آن را به طور مستقل و موكّد نمي‌توان پديده‌اي پست مدرن دانست و قرار دادن آن زير ِطبقه‌بندي «شعر پست مدرن» امري به شدت شك برانگيز و در تضاد با كنش روشنفكري و رويكرد چپ گرايانه‌ي شاعرش است.