كليدواژه :
عرفان در نهج البلاغه , احوال عرفاني , نظريه حكمت خالده , نظريه ساخت‌گرايي
چكيده فارسي :
درباره احوال عرفاني در مغرب زمين آثار زيادي به نگارش درآمده كه برخي از آنها به فارسي نيز برگردان شده‌اند. در مجموعه اين نظرها با سه دسته نظريه مواجه‌ايم: ساخت‌گرايي، حكمت خالده و نظريه تلفيقي. در اين ميان برخي بر اين باورند كه در اين احوال معرفتي غير التفاتي هم حاصل مي‌شود اما تاكنون چنين نظريه‌پردازي معطوف به متون ديني به ويژه نهج‌البلاغه صورت نگرفته، ازاين رو مقاله حاضر درصدد بررسي وضعيت احوال/ تجارب ديني/ عرفاني در كتاب يادشده است و چگونگي ماهيت اين احوال در نهج البلاغه و نسبت آن با نگرش‌هاي حكمت خالده و ساخت‌گرايي به عرفان است. نتايج اين جستار نشانگر آن است كه در نهج‌البلاغه اصناف متنوعي از احوال/ تجارب ديني/ عرفاني وجود دارد. آن دسته از اين احوال كه به موجودات عيني ربط دارند با نظريه حكمت خالده انطباق دارند، ولي آن دسته از اين احوال كه بيان‌كننده احوال نفساني تجربه‌گر هستند يا بيشتر جنبه معرفت‌شناختي دارند با نظريه ساخت‌گرايي قابل ارزيابي‌اند. با وجود اين نظريه نهج‌البلاغه تأييدكننده كثرت‌گرايي نيست هرچند كه از كثرت احوال سخن گفته است. اين تجارب گاهي معطوف به موضوعي است؛ يعني از حيث التفاتي برخوردارند و گاهي نيز به وجود خدا بازگشت دارند ـ و احوال ناظر به شهود خداوند است ـ كه در اين صورت فاقد حيث التفاتي شمرده مي‌شوند.
چكيده لاتين :
Many mystical works have been published in the West, some of which have also been returned to Farsi. In the set of these ideas, one meet three types of theory: constructivism, evelasting wisdom, and compilation theory. Some believe that in these states some awareless states may be found also, but so far no such theorizing has focused on religious texts, especially on Nahj al-Balaghah. Therefore, the present paper seeks to study the conditions of ahwal, religious/mystical experiences, and their how and what in the book mentioned and their relations to mstical attitudes of wisdom and structuralism. The findings indicate that there are a variety of such experiences in Nahj ul-Balagh containble in objective ones and mental ones. The objective experieces are in harmony with the everlasting wisdom and the mental with constructivism or are of more epystemological nature. However, Nahj al-Balaghah's theory does not confirm pluralism, though it has spoken of the plurality of ahwal. These experiences are sometimes focused on a subject, that is, they are intentional, and sometimes they return to the presence of God founded through human intuition and, therefore, being not intentional.
