تحليل جلوه هاى ادبيات غنايى در سه منظومۀ نظامى با تكيه بر نقش زن (خسرو و شيرين، ليلى و مجنون، هفتپيكر)

The Analysis of the Main Features of Lyrical Literature in Nezami’s Three Romances (Khosrow o Shirin, Layli o Majnun, Haft Paykar)

ادبيات جهان در بردارندة بخش بزرگي از احساسات و عواطف و تفكرات انساني است كه تمامي وجوه زندگي فردي و اجتماعي آن را در بر مي گيرد. ادبيات حماسي، پايداري، غنايي، عرفاني و... همگي اشاره به مجموع هاي بزرگ از متون دارند كه هر يك به فراخور موضوع، حقايقي از تمدن بشري را در بردارند. نظامى، به عنوان يكى از بزرگترين و تواناترين شاعران عرصۀ ادب فارسى، بي ترديد نمايندة بي چون و چراى ادبيات غنايى است كه پنج گانه بي بديلش الگوى شاعران و ادباى بسيارى قرار گرفته. وى ستايشگر عشق است و داستان هاى عاشقانه را با بيانى شورانگيز و زبانى پاك عنوان مى كند. در « هفتپيكر » و اثر قدرتمند و داستانى « ليلى و مجنون » ،« خسرو و شيرين » ميان آثار وى، سه منظومۀ جزء مهمترين آثار غنايى ادبيات فارسى به شمار مي روند. كه به دليل ويژگ يهاي زيبايي شناسانه و جلوه هاي آشكار عشق، زن، بزم و طرب و موسيقي در آن ها، جزوي از اين گنجينه محسوب مي شود . عشق همانطور كه در مكتب نظامى مي آموزيم اولين و بهترين نتيجه اش خودشناسى و تغيير و تعالى عاشق است. در منظومه هاى او مضامين گوناگون ادبيات غنايى در قالب تعبيرات بديع و تازه بسيار گسترده است. در هر سه منظومه توصيف مجالس بزم و وصف و عيش و سرور و سازندگى و نوازندگى بسيار است بررسى ويژگىهاى ادبيات غنايى، به عنوان يكى از اصلي ترين شاخه هاى ادبيات جهان و كاويدن آنها در سه منظومۀ مذكور نشان مى دهد كه اين شاعر توانا و چيره دست ايرانى چگونه و تا چه اندازه توانسته است حق اين نوع ادبى (غنايى) را به خوبي ادا كند. در اين مقاله به بيان محوريترين ويژگيهاى ادبيات غنايى با توجه به نقش قهرمانان زن كه در سه منظومۀ نظامى به كار گرفته شده و مطرح گشته است، مى پردازيم.