كليدواژه :
شاهنشاهي كوشانيان , سكه هاي كوشاني , ايزدان كوشاني , شمايل نگاري , ايزدان زردشتي
چكيده فارسي :
شاهنشاهي كوشانيان يكي از شاهنشاهي هاي بزرگ جهان باستان بود كه از اوايل سده اول
تا ميانه سده چهارم ميلادي بخش هاي مهمي از آسياي مركزي و شمال هند را تحت سلطه
خود داشت. اين شاهنشاهي، به واسطه موقعيت جغرافيايي خاص خود و قرارگرفتن در
حاشيه حكومت هاي قدرتمند سياسي و سنت هاي بزرگ ديني، محيطي چندفرهنگي را
تشكيل داده و بدين ترتيب زادگاه پيدايش و شكوفايي آثار هنري برجسته و متنوعي شد
كه خود، مجموعه اي از عناصر ديني، هنري و فرهنگي تمدن هاي پيرامون بودند. در اين
ميان سهم عمده اي از اين عناصر را بايد مربوط به سنت ها و باورهاي ايراني دانست كه به
بهترين شكل بر سكه ها، كه خود از مهم ترين انواع هنر كوشاني هستند، نمود يافته اند. بر
اين سكه ها شمايل گروه پرشماري از ايزدان مورد پرستش كوشانيان تصوير گشته و به
همراه نام بلخي آنها معرفي شده است. اسامي اغلب اين اي زدان را در منابع زردشتي
مي يابيم و شمايل بسياري از آنان را نيز، عليرغم شكل گيريشان بر اساس شمايل ايزدان
يوناني رومي و نفوذ عناصر هندي در آنها، مي توان در تناسب با توصيفات منابع زردشتي
از آنان دانست. بنابراين سكه هاي كوشاني، به عنوان گنجينه اي باارزش و بي نظير از نام و
تصوير ايزدان زردشتي، جايگاهي والا در مطالعات ايراني و به ويژه شناخت دين زردشتي
در شرق ايران دارد كه خود با توجه به ناچيز بودن منابع تصويري در غرب ايران و كمبود
منابع اطلاعاتي از شرق ايران اهميتي دو چندان مي يابد، به گونه اي كه شناخت شمايل
بسياري از ايزدان زردشتي بدون وجود آنها هرگز ميسر نيست.
چكيده لاتين :
The Kushan Empire was one of the greatest powers in the ancient world, which dominated key swathes of Central Asia and North India from the early first to the mid-fourth century AD. Thanks to its proximity to powerful political states and religious traditions, this Empire had developed a multicultural environment and become a fertile ground for the flourishing of various artistic masterpieces, which were a valuable collection of religious, artistic, and cultural elements.
In this collection, we can discern the influence of Iranian traditions and beliefs, which is best manifested on coins as one of the most important types of Kushan art. On these coins, the images of a large number of deities worshipped by Kushanian are depicted along with their Bactrian names. Most of the names of these deities can be found in Zoroastrian sources and—despite their iconography, which derives from the Graeco-Roman deities and also reflects the Indian influence—understood in accordance with their descriptions therein. Therefore, Kushan coins, as a valuable and unique collection of the names and images of Zoroastrian deities, play an important role in Iranian studies, especially in the study of Zoroastrianism in the east of Iran. Given the scarcity of pictorial sources in the west of Iran and the overall shortage of information from the east, this resource becomes of vital importance in such a way that without them, it would have never been possible to have recognized the pictures of many Zoroastrian deities we have come to know today.
