بازتاب آنيما و مادر تباري و تحليل روانشناختي داستان رستم و سهراب

Anima reflects the ethnic mother and psychoanalysis, the story of Rostam and Sohrab

داستان رستم و سهراب، از غم انگيزترين داستان­ هاي شاهنامه است كه پژوهشگران مختلف، از جنبه هاي گوناگون به بحث و فحص پيرامون آن پرداخته اند. اين نوشتار، با استناد به منابع مرتبط با نقد روانشناختي قرائت تازه اي در باب اين داستان به دست مي­ دهد و در اين زمينه، به مباحثي چون آنيما، مادرتباري، عقده اوديپ و عقده­ بي­ مسئوليتي كه همه از اصطلاحات بنيادين روان­شناسي هستند اشاره مي كند. در ابتدا، به ارتباط بين تهمينه با آنيما و بعد پيوند آن در بستر تاريخ و دوره باستان با مادر تباري مي پردازد و نظرخود را با استناد به منابع روان­شناسي، اثبات مي­ كند و سپس از منظر نقد روان­شناختي، جدال پدر و پسر را بررسي مي­ كند. در نهايت با استناد به پيروزي ترفندآميز رستم بر سهراب، از اصطلاح«­عقده بي مسئوليتي» بهره مي­ برد كه در آن، رستم بعد از كشتن سهراب، احساس گناه و بي ­كفايتي مي ­كند و مي­ كوشد با تربيت پهلواناني چون سياوش، كيخسرو و بهمن اين احساس خود را تسكين دهد. همه اين نظرها را مي­ توان برگرفته از نقد روانكاوي دانست و قرينه و نظيرهاي ديگر آن براي احساس بي ­مسئوليتي را در رابطه كاووس و كيخسرو بعد از مرگ سياوش و گشتاسب و بهمن بعد از مرگ اسفنديار براي اثبات اين مدعا مي­ توان عرضه كرد.

different areas and diverse perspectives have discussed around it. This paper, drawing upon related sources and using the psychological criticism and psychoanalysis, presents a new reading about this story. Psychological analysis and criticism of the story of Rostam and Sohrab deals with issues such as anima, matriarchy, and the Oedipus Complex and the Irresponsibility Complex that are all the fundamental terms of Psychology and Psychoanalysis. At first, the paper examines the relationship between Tahmineh and anima, then links it with matriarchy in the context of history. Using psychological sources, it proves its own view. Then drawing on psychological criticism it studies the father and son conflict through the battle of Rostam and Sohrab, and discusses thematic and narrative similarities in other cultures. Eventually, drawing on the Irresponsibility Complex after the tricky victory of Rostam following Sohrab’s slaying that makes him guilty and inefficient, the paper attempts to foster and nurture champions like Siavash, Kkhosrow and Bahman in order form him to relieve and heal this feeling. This article has been written based on the views of three psychologists (Freud, Jung and Adler) and benefitted from a comparative method and comparative analysis and obtained the documents from the library and taking notes.