دقايق بازي نرد در متون منظوم فارسي

Punctilios of Backgammon in Persian Poetry

با تحقيق در متون كهن، به برخي از اطلاعات و اصطلاحات تازه­اي دست مي­ يابيم كه ما را با ابعاد مختلف زندگي گذشتگان آشنا مي­ سازد. وجود اين اصطلاحاتِ بعضاً غامض، پژوهندگان متون فارسي را در درك دقيق آثار مختلف، با مشكلاتي مواجه مي ­كند؛ چرا كه درك اين اصطلاحات براي مخاطب امروزيِ شعر و نثر، به جهت نبودِ اطلاعاتِ دقيق از چند و چون و كيفيت آن­ها، چندان آسان به نظر نمي­ رسد. در اين بين، گزارش فرهنگ ­نويسان نيز به سبب اطلاعات ناقص و در برخي مواقع مغشوش در اين زمينه، چندان گرهي نمي­ گشايد. از جمله اين اصطلحات، مربوط به بازي نرد است. نوشتۀ حاضر بر آن است تا با استفاده از روش استقرايي و با بازخواني دقيق آثار بزرگان شعر و عرفان، به تحليل روش درست اين بازي و پيچيدگي­ ها و ظرايف آن بپردازد. حاصل پژوهش نشان مي ­دهد كه غير از ابن يمين و خاقاني كمتر شاعري است كه به اين بازي تسلط داشته است. نيز بسامد اين اصطلاحات در اين متون اغلب براي اغراض بديعي است.

Studying the ancient texts can help us to obtain some information on new terms that could make us familiar with different aspects of our past life. The existence of the sometimes complex terms could face researchers with problems in understanding the exact meanings of different works of Persian literature; since due to lack of accurate information on how they work, it does not seem easy for a modern audience of poetry and prose to understand these terms. In the meantime, lexicographers’ report does not resolve any problems due to incomplete information and sometimes due to confusing information in this regard. The game of Backgammon is one of these kinds of terms. Using the inductive method and precise readout, the present research intends to study great works of poetry and mysticism to analyze the complexities and subtleties of this game. Research results show that except for Ibn Yamin and Khaghani fewer poets had mastered this game. Moreover, the frequency of these terms is used for rare and new purposes.