سياست خارجي تركيه در اوراسياي مركزي؛ رويكرد ديپلماسي انرژي در ابعاد منطقه‌اي (20142002)

از مهم‌‌ترين تحولات سياست خارجي تركيه در يك دهۀ گذشته به‌ويژه با روي‌كارآمدن حزب عدالت و توسعه، توجه به مناطق پيراموني از جمله منطقۀ اوراسيا در چارچوب اصل «به‌صفررساندن اختلاف با همسايگان» و «بيشينۀ همكاري» است كه در آيين سياست خارجي اين كشور بر آن تأكيد شده است. تحول در سياست خارجي تركيه نسبت به منطقۀ اوراسياي مركزي در شرايطي است كه پيش از روي‌كارآمدن حزب عدالت و توسعه در آمريكا، مقام‌هاي آنكارا تنها بر اساس مناسبات فرهنگي و زباني، سياست خارجي خود را نسبت به اين منطقه تعيين مي‌كردند. در اين زمان ارزش‌هاي عرفي­گرايي و پان‌ترك­­گرايي پايۀ سياست خارجي تركيه را تشكيل مي‌داد؛ اما با روي‌كارآمدن حزب عدالت و توسعه و اولويت‌يافتن توسعۀ اقتصادي در سياست خارجي تركيه، جذابيت اقتصادي منطقۀ اوراسيا تا حدود زيادي اولويت‌هاي فرهنگي اين كشور را در منطقه در تأثير قرار داد. در همين زمينه، سياست خارجي رقابت‌محور تركيه (رقابت ايدئولوژيك با كشورهاي منطقه از جمله روسيه، گرجستان، ارمنستان) جاي خود را به سياست همكاري با آن‌ها داده است. اين نوشتار با استفاده از روش توصيفي‌تحليلي به‌دنبال پاسخ‌گويي به اين پرسش است كه مهم‌‌ترين عامل در شكل‌دهي به سياست خارجي تركيه نسبت به منطقۀ اوراسيا چه بوده است؟ يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه با توجه به رشد اقتصادي تركيه در يك دهۀ اخير و نياز روزافزون به واردات انرژي از يك‌سو و نيز موقعيت ژئواستراتژيك و ژئوپليتيك مناسب اين كشور به‌منظور تبديل‌شدن به هاب انرژي دنيا از سوي ديگر، مي‌توان ادعا كرد كه مسئلۀ انرژي مهم‌‌ترين عامل تأثيرگذار بر شكل‌دهي سياست خارجي تركيه نسبت به منطقۀ اوراسيا در سال‌هاي اخير بوده است.