جايگاه گفتمان نگاه به شرق در تغيير رويكرد سياست خارجي ايران با تأكيد بر ژنوم ژئوپليتيك روسيه

از اولويت‌هاي سياست خارجي ايران بنابر سند چشم‌انداز بيست‌ساله، دست‌يابي به جايگاه برتر منطقه‌اي ‌است. با وجود ظرفيت‌هايي ‌كه اين هدف‌گذاري را معقول كرده است محدوديت‌هايي هم وجود دارد كه تأمين آن را با مشكل روبه‌رو مي‌‌سازد. يكي از اين موانع چالش‌زا، ساختار نظام بين‌الملل و نظام فرعي منطقه‌اي‌ است كه جمهوري اسلامي ايران بايد براي دستيابي به اين موقعيت برتر بر آن‌ها ‌غلبه كند. ژنوم ژئوپليتيك به‌مثابۀ ‌نقشۀ ژنتيك جغرافيايي سياست و برخاسته از جغرافياي يك كشور، سياست خارجي كشورها را در تأثير قرار مي‌دهد. ايران با داشتن پانزده كشور همسايه در منطقه‌اي ژئواستراتژيك، موقعيت برجسته‌اي دارد. اين نوشتار با هدف بررسي عامل‌هاي ژئوپليتيك ‌‌تأثيرگذار بر تغيير نگاه سياست خارجي ايران از غرب به شرق با تأكيد بر روسيه انجام شده است. نگارندگان، با روش توصيفيتحليلي به‌دنبال پاسخ به اين پرسش هستند كه چه عامل‌هاي ژئوپليتيكي سبب تغيير نگاه سياست خارجي ايران از غرب به شرق به‌ويژه روابط ايران و روسيه در سال‌هاي 1991 تا 2016 شده است؟ در پاسخ به اين پرسش فرضيه اين است كه عامل‌هاي ژئوپليتيك ايران، ساختار نظام بين‌الملل، فروپاشي اتحاد شوروي، تغيير موقعيت ايران در منطقه، گفتمان‌هاي سياست خارجي ايران، منطق سياست و فشار ‌‌غرب در زمينه‌هاي ‌مختلف عليه ايران سبب تغيير نگرش گفتمان سياست خارجي ايران از غرب به شرق بين سال‌هاي 1991 تا 2016 و ايجاد روابط ويژه بين ايران و روسيه شد. به‌گونه‌اي ‌كه با وجود برخي منافع متفاوت، رابطه با روسيه از مهم‌ترين روابط سياست خارجي ايران در سه سطح دوجانبه، منطقه‌‌اي ‌و بين‌المللي شد.