واكاوي مؤلفه‌هاي رئاليسم در آثار داستاني جمال‌ زاده و آل‌ احمد

Analysis of the Components of Realism in the Fiction of Jamalzadeh and Al-e Ahmad

محمدعلي جمال ­زاده نخستين نويسندۀ ايراني است كه سنت‌هاي كهن داستان‌سرايي را با فنون داستان‌نويسي اروپايي تلفيق كرد و اولين داستان‌ كوتاه فارسي را پديد آورد. اولين مجموعه داستان او‌ با عنوان «يكي بود يكي نبود» را سرآغاز ادبيات واقع‌گراي ايران دانسته‌اند. از سوي ديگر، آثار داستاني جلال آل‌احمد تصويرگر زندگي سنتي و محيط مذهبي بخش‌هايي از جامعه است كه در معرض مدنيت و تجدد‌ قرار گرفته‌اند. آل احمد‌ در آثار داستاني خود كوشيد‌ واقعيت‌هاي زنـدگي اجـتماعي را با‌ نـظري‌ انتقادي‌ ارائه‌ كند و در اين راه واقعيت و بيان آن را فداي تصويرسازي هنري‌ نكرد. رسالت داستان‌نويسي از نظر او در وهله‌ نخست‌ انعكاس‌ منتقدانه‌‌ واقعيت‌ بود. بر اين اساس، مقالة حاضر با روش توصيفي - تحليلي سعي دارد تا با بررسي مؤلفه­ هاي رئاليسم در آثار داستاني جمال ­زاده و آل­ احمد كه به عنوان نويسندگان برجستة ادبيات داستاني ايران شناخته مي­ شوند و مقايسة مولفه­ هاي رئاليسم در آثار آنها، علاوه بر كمك به تحليل دقيق سبك شخصي هر يك، در تبيين علمي ادبيات داستاني ايران تأثيرگذار باشد. هر دو نويسنده به شخصيت‌هاي داستاني­ ويژگي‌هايي مي‌دهند كه برگرفته از فردي خاص يا تركيبي از مختصات خود نويسنده باشد. جمال ­زاده و آل ­احمد براي به دست­ دادن تصوير و رونوشتي از واقعيت از نثر به عنوان ابزاري كارآمد بهره برده ­اند و داستان را با زباني ساده و شفاف و عاري از پيچيدگي و صناعت­ ادبي روايت كرده­ و براي روايت داستان از اصطلاحات، تعابير و ضرب­المثل­ هاي عاميانه بهره ­برده ­اند. زبان در نثر هر دو نويسنده كاركردي ارجاعي دارد و فصاحت زباني جاي خود را به شفافيت در زبان داده است.

Realistic story writing in Persian literature was common among the writers since the beginning of story writing in the new style until present and most of the great contemporary writers have employed these realistic elements in their works. Jamalzadeh was one of the first Iranian writers who combined the old traditions of story writing with European story writing techniques and wrote the first Persian short story. His first collection of short stories, “Once Upon a Time” marks the beginning of the Iranian realistic literature. On the other hand, the fictions of Jalal Al-e Ahmad demonstrate the traditional life and religious environment of some part of the society which have been exposed to civility and modernity. Al-e Ahmad has tried to represent social life realities by expressing his critical view in his stories and he never victimized reality and truth for the sake of artistic visualization. In his opinion, the mission of story writing is critical reflection of reality in the first place. Therefore, this article aims to investigate the realism components in the fiction of Jamalzadeh and Al-e Ahmad as prominent writers of Iranian fiction, and compare their realism components as an aid to the analysis of their personal style and a tool for explaining the Iranian fiction. Both writers have employed the story writing realistic components and principles including characterization, description, language, and realistic theme for narration of the stories.