بهره امنيتي؛ امتياز تجاري: گسستي تاريخي در روابط ايران با قدرت‌هاي بزرگ پس از شبه‌انقلاب‌هاي عربي

معضل امنيت در دولت‌هاي ايراني طي سده‌هاي گذشته، پيوسته و مهم‌ترين اولويت را تشكيل داده است. هرگاه حكومت مركزي ايران دچار ضعف ‌شده، تجاوزات سرزميني ازسوي كشورهاي متخاصم هم آغاز ‌شده است. تدبير دولت‌هاي ايران تا پيش از انقلاب اسلامي مبادله تجارت در برابر امنيت بود اما در اكثر مواقع اين مبادله منجر به ناامني بيشتر براي ايران مي‌شد. مسئله اصلي اين پژوهش اين است كه آيا سياست‌هاي امنيتي جمهوري اسلامي به‌خصوص پس از شبه‌انقلاب‌هاي عربي 2011 توانسته است مبادله تجارت ـ امنيت را در روابط خارجي ايران تغيير دهد؟ (سؤال پژوهش) ازاين‌رو با مطالعه روند تاريخي مبادله تجارت ـ امنيت در روابط خارجي ايران با قدرت‌هاي بزرگ طي پنج سده اخير به شيوه تطبيقي ـ تبييني نشان مي‌دهد: (روش پژوهش) جمهوري اسلامي با اتخاذ راهبرد استقلال سياسي و عدم تعهد به قدرت‌هاي بزرگ طي 38 سال در بعد امنيتي موفق شده است به بازيگري مهم و تأثيرگذار در سطح منطقه‌اي تبديل شود، به‌گونه‌اي كه بسياري از معادلات امنيتي در خاورميانه بدون خواست و اراده ايران حل‌و‌فصل نمي‌شود. مهم‌تر آنكه‌، روند امنيتي‌سازي جمهوري اسلامي ايران از بازدارندگي به سلبي و سپس سلبي ـ ايجابي، (به‌خصوص پس از شبه‌انقلاب‌هاي عربي) توانسته است شرايط را براي تغيير مبادله تاريخي امتياز تجاري ـ تمناي امنيت، به بهره امنيتي ـ امتياز تجاري فراهم كند (فرضيه پژوهش). به گونه‌اي كه اكنون نظام سرمايه‌داري نيازمند نقش امنيتي ايران در منطقه است و آماده است در قبال نقش ثبات‌زايي و امنيتي در مبارزه با تهديدهاي تروريستي، امتياز تجاري و سياسي به ايران واگذار كند (يافته‌هاي پژوهش).