تبيين ژئوپليتيك زيست‌محيطي درياي خزر (بررسي منشأ آلودگي و علل‌هاي ژئوپليتيكي آن)

ژئوپليتيك زيست‌محيطي، گفتماني از ژئوپليتيك انتقادي است كه به مطالعه تغييرات بو‌م‌شناسي و جغرافياي تهديد‌ات زيستي در قالب سياست‌هاي امنيتي جهان صنعتي در تخريب محيط زيست‌ و به‌‌طور‌كلي تأثيرات نظام جهاني بر محيط زيست، در قالب گفتما‌ن‌هاي سياسي مي‌پردازد. در مطالعات انتقادي محيط زيست، حكومت‌ها وسازما‌ن‌ها دراستفاده نامطلوب از منابع تجديد‌پذير و تجديدناپذير زيستي بيشترين نقش را دارند. ازاين‌حيث شواهد حاكي از اين است كه به‌‌تبع از عواملي چند در حال حاضر درياي خزر به يكي از آلوده‌ترين اكوسيستم‌هاي آبي جهان بدل شده است. اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي و با استناد به منابع معتبر كتابخانه‌اي در پي پاسخ به اين سؤال است كه آلودگي‌هاي درياي خزر حول چه منابعي است و عمده‌ترين عوامل تأثير‌گذار ژئوپليتيكي بر آلودگي‌هاي مذكور، نشئت گرفته از چه مسائلي است؟ يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، به‌‌طور‌كلي آلودگي‌هاي خزر ناشي از منابع متعدد واقع در خشكي و درياست كه به‌تبع از اين منابع، هركدام از پنج كشور ساحلي به نحوي در آلودگي خزر سهيم‌اند. از حيث دلايل ژئوپليتيكي نيز، به‌طور مشخص خلأ يك رژيم حقوقي پايدار (اصلي‌ترين عامل)، بسته بودن درياچه (شكل كالبدي و فيزيكي درياچه)، نگرش‌ كالاگونه و مادي‌گرايانه كشورهاي ساحلي به منابع خزر و توسعه‌نيافتگي و وابستگي برخي كشورهاي ساحلي به تكنولوژي‌هاي غربي مهم‌ترين عوامل ژئوپليتيكي مؤثر بر آلودگي خزر محسوب مي‌شوند.