درنگي در نوانديشي‌هاي سلطان‌ولد در عرصۀ ولايت

Pondering on Innovation of Sultan Walad in Sonnat Arena

پس از توحيد حضرت باري ـ تعالي ـ مبحث «ولي و ولايت»، يكي از مهم ترين و در عين حال پيچيده ­ترين مباحث عرفان و تصوّف اسلامي است. اهل عرفان از آغاز پيدايش اين مكتب تاكنون با استناد به آيات قرآن كريم و سنت پيامبر(ص) و احاديث اهل بيت (ع) به تبيين و توضيح اين مسأله پرداخته ­اند. در اين مقاله ديدگاه­ هاي سلطان­ ولد دربارۀ «ولي» و مقام «ولايت» بررسي شده است. بر اساس نتايج اين پژوهش مشخص مي­ شود كه سلطان­ ولد، معناي حقيقي ولايت را رؤيت باطني جمال حضرت حق دانسته، معتقد است تنها كساني شايستۀ پيشوايي هستند كه بدين مرتبه رسيده باشند. در انديشۀ او، اوليا، فرزندان جان و دل و وارث انبيا محسوب مي­ شوند و اگرچه اطاعت از آنها براي رسيدن به سرمنزل مقصود از مسائل ضروري است، امّا شناحت اين انسان­هاي برگزيده حتي از شناخت خداوند هم دشوارتر است. وي همچنين اوليا را به چند گروه «متكبر و متواضع» و«مشهور و مستور» تقسيم مي ­كند و بر اين اعتقاد است كه اوليا اگرچه از مقربان آستان خداوند محسوب مي­شوند، امّا داراي درجات و مراتب مختلفند. علاوه بر اين، سلطان ­ولد قطب را شاه اوليا و مقصود غايي از آفرينش كائنات مي­ داند.

After believing in the unity of Allah, the issue of “Saint and Sanctity” was one the most important and complex controversies in Mysticism and Islamic Sufism. From the beginning of its development, this school of thought tried to explain and address this topic through citing words of revelation from Quran, the Sunnah and hadiths from the Prophet (peace be upon him) and his family. In this article, the views of Sultan Wald regarding saint and sanctity were inspected. The result points to the fact that Sultan Walad, the true meaning of sanctity is seeing Allah and so he believed that only those who reached this stage deserve being a saint. In his thought, saints are considered as heirs of prophets and so it becomes necessary for followers of Allah to seek refuge to them in order to protect themselves from tricks of self-carnality and dangers in the way of reaching Allah. Although following the saints in order to reach Allah is a very important issue, knowing them is even harder than knowing Allah. Moreover, he divided the saints to several groups such as “arrogant and humble” and “eminent and concealed”. He believed that even though the saints are nearest to Allah, they have different degrees and grades. Further, Sultan Walad, considered the Pole as the king of saints and the ultimate purpose of the creation.