بررسي سير تطور دو گونه زبان در منظومه‌هاي غنائي از ابتدا تا آخر دوره تيموريان

The Investigation of Development history pf Two Types of Narrative Language in Ghana Poems during The Timurid Era

منظومه‌هاي غنائي بخشي از ادبيات فارسي هستند كه به روايت داستان مي‌پردازند به همين جهت زبان توصيفي در آن‌ها كاربرد زيادي دارد. زبان منظومه‌هاي غنائي در دوره‌هاي مختلف يكسان نبوده و بر اساس اوضاع فرهنگي، اجتماعي و سياسي دگرگوني‌هايي در آن ايجاد شده است. در اين پژوهش به مقوله دو گونه زبان، شاملِ زبان ‌توصيفي‌ تشبيهي و توصيفي‌ استعاري، پرداخته‌ايم. به اين منظور 9 منظومه غنائي از ابتدا تا انتهاي دوره تيموريان انتخاب شده و با گزينش ابياتي تصادفي از بخش‌هاي مختلف آن‌ها، زبان ‌توصيفي‌ تشبيهي و توصيفي‌ استعاري بررسي شده است. اين منظومه‌ها به‌طوركلي به دو گروه اول و دوم تقسيم شده‌اند. در گروه اول سه منظومه ‌ويس و رامين، ‌ورقه و گلشاه و ‌شيرين و خسرو دهلوي بررسي شده و نشان داده‌ايم كه اين منظومه‌ها بيشتر مبتني بر تشبيه بوده و داراي جملاتي كوتاه‌تر و زباني ساده‌ترند. در گروه دوم شش منظومه ‌ليلي و مجنون و ‌خسرو و شيرين نظامي، ‌هماي و همايون خواجوي كرماني، ‌ليلي و مجنون و ‌يوسف و زليخاي جامي و ‌مهر و مشتري عصار تبريزي بررسي شده و نشان داده‌ايم كه اين منظومه‌ها زبان ‌توصيفي‌استعاري داشته و داراي تتابع اضافات و جملات طولاني‌تري نسبت به گروه اول‌اند.

Each branch of knowledge has its own criteria and methods through which science is measured and examined. Speech elegance measurement parameter in Persian literature is Persian rhetoric. Speech rhetoric leads to comfort or discomfort of listener or reader, as such that it urges them to do something that speaker wishes or prevents from doing an affair. Therefore, effective speech needs rhetoric and eloquence. Speech eloquence will be effective when singular eloquence is free from defects. Some recent speakers following rhetoric and eloquence of Arabic literature have considered repeated additions and frequency as speech faults and disruptive eloquence. But some skilled ones in rhetoric based on difference between Persian and Arabic rhetoric rules believe that mentioned cases are not rhetorically disruptive factors, but they are effective factors of Persian rhetoric. In this paper, we address and analyze the flaws of traditional rhetoric from language role point of view, mood requirement observation, excessive Arabisation, comparison with Persian eloquence and Persian rhetoric different criteria in four entries with examples and evidences, context neglect, understanding traditional rhetoric of imagination, lack of research on literary texts, teaching of rhetoric science, lack of attention to stress and speech tone.