مقايسه تطبيقي ديدگاه حرالّي اندلسي و علامه طباطبايي در تفسير هبوط حضرت آدم

A Comparative Study of Harrali of Andalusia and Allameh Tabatabaei`s Views on the Fall of Adam (A)

قرآن كريم در سوره‌هاي مختلفي به بيان واقعه هبوط حضرت آدم پرداخته است. قرآن كريم در سوره بقره به خلاف ديگر سوره‌ها، به دومرتبه از هبوط آدم اشاره دارد. اين دوگانگي در ذكر دفعات هبوط سبب شده تا مفسران به اقتضاي روش و زاويه نگاه خود به تحليل اين دو هبوط بپردازند. حرالّي از مفسران صوفي مالكي امر به هبوط دوم را پس از توبۀ آدم، نماد تنزّل رتبيِ او از مرتبه قرب الهي ـ كه پيش‌تر از آن برخوردار بوده ـ دانسته است و علامه طباطبايي، امر به هبوط دوم را از مقدّرات الهي براي تكامل معنوي و تعالي آدم به جايگاهي رفيع‌تر از بهشت پيشين مي‌داند، به‌گونه‌اي كه بعد از توبه حضرت آدم و تكرار امر به هبوط، آن كيفيت و نحوه زندگي كه همراه با دشمني برخي با برخي ديگر بود به آمدنِ هدايت از سوي خدا براي حضرت و نسل ايشان تبديل شد. مقالۀ پيش‌رو، ضمن تحليل ديدگاه علامه طباطبايي و حرالّي، در كنار جمع‌بندي آراء مفسران مشهور از فريقين دراين‌باره، تحليل صحيحي از امر هبوط به‌ دست داده و برتري ديدگاه علامه طباطبايي را در اين مسئله تبيين نموده است.

The Holy Qur'an has described the Fall of Adam (a) in various surahs. The Holy Quran in Surah al-Baqara, contrary to other surahs, refers to two cases of Adam's Fall. This duality has caused commentators analyze the two in accordance with their method and view. Harral of Sufi and Maliki commentators has viewed the second fall after Adam repentance as a symbol of his gradual degradation from the Divine proximity previously enjoyed. While, Allameh Tabataba`i, has viewed it as a part of the divine destiny for Adam`s spiritual and transcendent development to a degree higher than previous heaven so that after repentance of Adam (A) and repetition of his fall, that quality and manner of life, accompanied by some hostility to others, was changed to Divine guidance for the Prophet (A) and his generation. The paper, analyzing Allameh Tabataba`I and Hrrali`s view and concluding the views of famous commentators of Fariqain, has presented a correct analysis and showed the superiority of Allameh`s view.