اولويت‌بندي عوامل مورفومتري موثر بر تشكيل مخروط‌ افكنه ‌با استفاده از روش رگرسيون چندمتغيره مطالعه موردي: دامنه‌ي جنوبي البرز؛ استان سمنان

Prioritization of Morphometric Factors Influencing the Creation Alluvial Fans Southern Slopes of Alborz, in the Semnan Province, Using Multivariate RegressionModels

بين حوزه ­هاي آبخيز و مخروط ­افكنه ­ها به عنوان مهم­ترين اشكال ناهمواري ­هاي مناطق خشك و نيمه ­خشك، روابطي وجود دارد كه استفاده از آن­ها هم ابعاد مخروط ­افكنه­ ها را مشخص مي­كند و هم تاثير عوامل مختلف در شكل­ گيري مخروط ­افكنه ­ها را به صورت كمّي نشان مي­دهد. در تحقيق حاضر جهت يافتن مناسب­ترين مدل در دامنه­ ي جنوبي البرز در استان سمنان از ويژگي­هاي مورفومتري حوزه ­ها استفاده شده است. براي اين منظور، محدوده­ي 44 حوزه آبخيز و مخروط­ افكنه­ هاي وابسته به آن­ها با استفاده از نقشه ­هاي توپوگرافي رقومي منطقه تعيين شد؛ همچنين محيط نرم­ افزاري Googel Earth براي دقت بيشتر مورد استفاده قرار گرفت. در مرحله­ ي بعد، خصوصيات يازده­ گانه فيزيوگرافي حوزه ­هاي آبخيز، شامل­: مساحت، محيط، ميانگين ارتفاع، اختلاف ارتفاع، شيب حوزه، طول حوزه، طول كل آبراهه ها، طول آبراهه اصلي، ضريب شكل­حوضه، شيب آبراهه اصلي و تراكم­ زهكشي به كمك سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS) حاصل شد. سپس ارتباط بين ابعاد مخروط ­افكنه ­ها به عنوان متغير وابسته، با كمّيت­ هاي مورفولوژي حوزه­ ها به عنوان متغيرهاي مستقل، به كمك نرم افزار SPSS و روش رگرسيون چند متغيره مورد بررسي آماري قرار گرفت. نتايج بيانگر آن است كه از ميان عوامل مستقل، به ترتيب متغيرهاي مساحت، محيط، طول حوضه، طول كل آبراهه، طول آبراهه اصلي و تراكم زهكشي حوزه­ هاي آبخيز بيش­ترين تأثير را در گسترش ابعاد مخروط ­افكنه ­ها داشتند و توانستند به مدل رگرسيوني راه يابند.

There are relations between water basins and alluvial fans as important forms in arid and semi an arid region which show the dimensions of alluvial fans and also indicate the impacts of different factors in the formation of alluvial fans quantatively. With respect to the fact that the dimensions of alluvial fans are under influence of their morphometric factors of watershed basins; this research used morphmetrical features to find the most suitable model in the southern slops of Alborz Semnan province. For this purpose, 44 water basins and alluvial fans associated with them were determined using 1:500000 topographic maps. Also for more accuracy Google Earth Pro6 software, were used. In the next stage, 11 watershed physiographic characteristics were obtained including: area, perimeter, mean of height, elevation, gradient, basin length, total length of waterways, and length of the main channel, basin shape coefficient, main channel gradient, and drainage density with the help of Geographic Information System (GIS). Then relationship between alluvial fans Dimension as a dependent variable with the quantities of basin morphology as independent variables were analyzed using SPSS software and multiple regression. The results indicate that among the independent factors, the variables of area, perimeter, length, area, channel length, main channel length and the density of water drainage basins, had the most influence on the development of alluvial fans respectively and able to find a regression model.