نقش جدايش بلورين در شكل‌گيري ماگماي سنگ‌هاي آتشفشاني و نيمه آتشفشاني كرتاسه‌ي بالائي ناوديس ناگله‌سر، جنوب محمود آباد، شمال ايران

The role of fractional crystallization in the evolution of magma of the Upper Cretaceous volcanic and subvolcanic rocks from the Nageleh Sar Syncline, south Mahmood Abad, North Iran

سنگ­ هاي آتشفشاني و نيمه آتشفشاني كرتاسه­ ي بالائي ناگله­ سر (جنوب شهرستان محمود آباد، شمال ايران) عبارتند از دُلريت، اوليوين بازالت، تراكي آندزيت و تراكيت قليايي. اين واحدها با چينه ­بندي منظم به گونه ­اي قرار گرفته­ اند كه يك ناوديس را با روند محوري WNW – ESE تشكيل مي­ دهند. داده­ هاي شيميائي نمونه­ هاي مورد بررسي و نمودارهاي متمايزكننده يك سري قليايي متوسط بايمودال را مشخص مي ­كنند. الگوهاي REE و نمودارهاي عناصر كمياب ناسازگار نشان دهنده­ ي پيدايش آنها از يك خاستگاه گوشت ه­اي مشابه با OIB و از نظر محتواي كانيائي حاوي اليوين، ارتوپيروكسن و كلينوپيروكسن است. نمودارهاي تغييرات و الگوهاي نمودارهاي عنكبوتي حكايت از تحول ماگماي مادر از طريق فرآيند غالب جدايش بلوري دارند. نمودارهاي نسبت­ هاي عناصر اصلي و كمياب به روشني نشان مي­ دهد كه بلورهاي جداشده غالباً كلينوپيروكسن، اكسيدهاي آهن و تيتانيوم و آمفيبول بوده­اند. ماگماي سازنده­ي اين سنگ­ها با مواد پوسته­ ي قاره­اي تا حدي آلايش يافته و در يك جايگاه كافت درون قاره­ اي ايجاد شده­ است.

The Upper Cretaceous volcanic and subvolcanic rocks from the Nageleh Sar, south of Mahmood Abad town in north Iran are dolerite, olivine basalt, trachyandesite and alkali trachyte. These units in an ordered stratification are set in a way that creates a syncline with WNW-ESE axial trend. The chemical data and discrimination diagrams represent medium alkaline bimodal series for the studied samples. REE and incompatible trace elements patterns indicate that they mostly originated from a mantle source similar to OIB with orthopyroxene, clinopyroxene, and olivine in terms of mineralogical content. Variation diagrams and patterns on spider diagrams imply that the parental magma evolved by dominant process of fractional crystallization. The diagrams of major and trace elements ratios clearly show that fractionated phases are often clinopyroxene, amphibole, iron, and titanium oxides. The generating magma of these rocks has been contaminated by crustal materials to some extent and emplaced in an intercontinental rift setting.