سنگ‌شناسي، زمين شيمي و خاستگاه زمين ساختي توده نفوذي كانسار آهن هميرد، شمال شرق سمنان

Petrology, geochemistry and tectonic setting of the Hamyerd iron deposit, northeast of Semnan

كانسار آهن هميرد در 74 كيلومتري شمال شرق سمنان و در منطقه جام واقع شده است. اين منطقه در شمال پهنه ايران مركزي قرار دارد. رخنمون­ هاي سنگي اين منطقه شامل مجموعه سنگ­ هاي آتشفشاني با تركيب آندزيت تا آندزيت بازالت، توف و آذرآواري­ هاي با سن ائوسن مياني هستند كه توده ­هاي نفوذي مونزونيتي و مونزوديوريتي در آنها تزريق شده­ اند. كانه­ زايي آهن در محل تماس توده نفوذي با سنگ­ هاي آتشفشاني رخ داده است. حضور گسترده هماتيت همراه با مقادير فرعي مگنتيت، پيريت، باريت و كلسيت از ويژگي­ هاي مهم كاني­ زايي در كانسار آهن هميرد است. كاني ­زايي به شكل ر گه ­اي و عدسي ­هايي با تركيب هماتيت و به مقدار كمتر مگنتيت است. بر اساس ويژگي­هاي زمين شيميايي، ماهيت ماگماي تشكيل­ دهنده توده شبه آتشفشاني هميرد، آهكي- قليايي و آهكي- قليايي غني از پتاسيم بوده و از نوع متاآلومين متعلق به گرانيتوئيدهاي نوع I قوس­ هاي آتشفشاني است. غني­ شدگي عناصر LIL نسبت به عناصر HFS و بي­ هنجاري منفي Nb و Ti و قرار گرفتن آن­ها در گستره VAG نشان مي ­دهد كه توده نفوذي شبه آتشفشاني هميرد در يك محيط زمين ­ساختي ماگمايي قوس آتشفشاني وابسته به فرورانش تشكيل شده است.

Hamyerd iron deposit is located about 74 km north east of Semnan, in the Jam area. This area is situated in the northern part of Central Iran structural zone. The outcrops are Middle-Eocene volcanic and pyroclastic rocks with andesite to andesite-basalt and tuff composition, which are intruded by some intrusive bodies of monzonite to monzodiorite composition in this area. Iron mineralization is occurred at the contact between intrusive bodies with volcanic rocks. Widespread presence of hematite with minor contents of magnetite, pyrite, barite, and calcite is the main characteristic of mineralization in Hamyerd deposit. Mineralization is occurred as veins and lenses of hematite with leser amounts of magnetite. According to geochemical properties, the sub-volcanic intrusive body of Hamyerd is calc-alkaline and high K calc-alkaline and meta-aluminous in nature, belonging to I-type volcanic arc granitoids. Enrichment of LIL elements compared with HFS and negative anomaly of Nb and Ti and the samples plot within the VAG field suggest that the sub-volcanic intrusive body of Hamyerd has formed in a volcanic arc environment, related to the subduction zone.