مطالعه ات‌اكولوژيكي درختچه دارويي و با ارزش قره‌قات Ribes biebersteinii در ارسباران، مطالعه موردي: شمال غرب ايران، حوضه مردانقم چاي، جنگل ارسباران

Aut-ecological Investigation of Ribes biebersteinii , as a Valuable Shrub in Arasbaran, Case Study: Arasbaran Forest, Mardanaghom Watershed

گياهان دارويي به‌عنوان محصولات غيرچوبي جنگل‌ها، در هر منطقه اي به‌عنوان ذخاير با ارزش اكوسيستم مربوط به خود هستند كه در محل ديگري امكان توليد متابوليت‌هاي ثانويه وجود ندارد. درختچه گالش انگور صخره اي Ribes biebersteinii، از گونه‌هاي با ارزش و كمياب جنگل‌هاي ارسباران است كه به‌دليل خواص دارويي ارزشمند، مورد توجه مردم بومي و همچنين عطاري‌هاي شهرستان‌هاي اطراف مي‌باشد. لذا اين تحقيق در جنگل ارسباران، حوضه آبخيز مردانقم چاي جهت دست‌يابي به فاكتورهاي اكولوژيكي مؤثر در استقرار و پراكنش درختچه دارويي گالش انگور صخره زي(Ribes biebersteinii) ، صورت گرفت. براي نيل به اين هدف، اقدام به برداشت تعدادي قطعه نمونه براي ثبت پوشش گياهي در اشكوب‌هاي مختلف و فاكتورهاي محيطي گرديد. در اين مطالعه خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك، از افق معدني، زير لايه هوموسي، نمونه‌هاي خاك برداشت شدند. داده‌هاي فلورستيكي و محيطي جمع آوري شده با روش آناليز تطبيقي متعارفي (Canoncial Correspondence Analysis, CCA)، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايج همبستگي بين فاكتورهاي رويشگاهي و ميزان تغييرات فاكتورهاي محيطي نشان داد كه درصد تاج پوشش گالش انگور صخره زي با درصد شن موجود در خاك زير سطحي منطقه رابطه همبستگي مثبت و بالايي دارند. ترجيح پذيري اين گونه‌ها نسبت به خاك‌هاي لومي و خاك‌هاي با زهكشي مناسب را نيز مي‌توان مشاهده كرد. ولي با فاكتورهايي چون اسيديته و درصد رس خاك زيرسطحي پلات‌ها همبستگي منفي را نشان مي‌دهد. كشت و توسعه گونه‌هاي گياهي دارويي بومي در منطقه، به‌عنوان محصولات غيرچوبي جنگل، از راهكارهاي مورد توجه در كاهش فشار مردم محلي و جنگل‌نشينان به اكوسيستم‌هاي جنگلي خواهد بود.

Medicinal plants as a none-woody forest products in each region, are valuable resources of related ecosystems that we can,t extraction its activate substance in other places. Oriental Currant shrub, ( Ribes biebersteinii ), is a valuable and infrequent shrub of Arasbaran and due to its interesting medicinal cares,has been received attention by rural people and around counties Spicer markets. Therefore the present study was prepared with the objective to investigation of effective ecological factors in distribution and settlement of Oriental Currant as a medicinal shrub in Arasbaran forest, Mardanaghom-chay watershed. For achieve to this aim, vegetation coverage in different strata with environmental characteristics was recorded in plots. For chemical & physical characteristics of soil, soil samples were taken from under organic layer from 10-20 centimeter depth. Floristic and environmental data was analyzed with Ordinations approach CCA (Canoncial Correspondence Analysis). Correlation analysis results showed that under studying specie, has positive and strong correlation with Sand rate in sub-soil and region. Preference to Loamy with suitable drainage soil can be seen, but showed negative correlation with sub-soil acidity and clay percent. Cultivation & Developing of native medicinal plant species in the region, as none-woody forest products, will be notifiable solutions to reduce rural people and foresters unsuitable pressure on forest ecosystem.