همراهي توحيد و عدل در آيات و روايات

يگانگي و دادگري خداوند متعال كه در متون ديني، تحت عنوان «توحيد و عدل» ياد شده است، از چنان اهميتي برخوردار است كه به مثابه اساس دين، شناخته مي شود و ساير اصول اعتقادي، منشعب از اين دو ركن است. يكي از اين دو، يعني توحيد، باوري است كه مبتني بر يكتايي آفريدگار است؛ خدا كفو و شبيهي در ميان خلق ندارد و از طرفي، آنچه مخلوق دارد، يكسره مُلك خداي بي انباز است كه تمليك نموده است؛ از اين رو، آدمي در پيشگاه او منفعل است. از سوي ديگر، حق متعال، انسان را موجودي مختار و آزاد آفريده كه با داده هاي الهي، انتخاب كند و اين خود اوست كه مسئول گزينش هاي خويش است؛ بنابراين آنچه از نعمتها يا نقمتها پيش رو دارد، محصول دست خود اوست و از اين رو كاملا عدالت دادار برقرار است. در آيات و روايات، بارها اين دو اصل را كنار يكديگر مي توان ملاحظه نمود؛ چنين است كه در آثار عالمان شيعي و معتزلي، فصولي به تبيين توحيد و عدل اختصاص يافته است، البته با تفاوتي كه ميان اين دو مكتب وجود دارد.